Ұлттық банктің Кассалық операциялар және құндылықтарды сақтау орталығында Ұлттық банк төрағасы Данияр Ақышев БАҚ өкілдерімен кездесті. Дөңгелек үстел басында қаржы нарығындағы маңызды мәселелер сөз болды.
Ұлттық банк басшысы қаржы институт­тарын бақылау жүйесі, валюта бағамы, банк­тердің тұрақтылығы жайында кеңінен әң­гі­ме қозғап, журналистердің көкейінде жүр­ген сұрақтарға жауап берді. Бұл күні инфляциялық үдерістерге, валюталық ба­ғамға әсер ететін факторлар да әңгіме ны­санына айналды. Еліміздің банк секто­ры­ның қаржылық орнықтылығын арттыру бағ­­дарламасы туралы да айтылды. БАҚ өкіл­дерін де, көпшілікті де қызықтыратын сауал­дың бірі – қазіргі таңдағы құбылып тұр­ған теңгенің АҚШ валютасына қатысты ба­ғамы. Ұлттық банк басшысы теңге баға­мы өз бетінше қалыптасуы қажет, дегенмен валюта нарығындағы жағдай ширыға түскен сәтте мәселенің оңтайлы шешілуі үшін Ұлт­тық банк қалыс қала алмайтынын айтты. Валюта бағамын интервенциялау осы жыл­дың маусым және тамыз айларында жүзеге асты. Маусым айында – 101 миллион дол­лар, тамыз айында 70 миллион доллар са­тыл­ды. Бас банкирдің айтуына қарағанда, бұл қадамға сол кездегі теңге бағамының күрт түсіп кетуі салдарынан барған.
«Мынадай жағдай болады – де­ва­ль­вация­лық жағдайдың болатынына халық та, банк пен оның тұтынушылары да сенеді. Сол сәтте валюта нарығында шетел валю­та­сын сататындар мүлдем болмайды. Деген­мен нарықта өз импорт келісімшартын іске асыру­ға тиіс ондаған шет ел валютасын са­тып алушы бар. Валютаны ақша айыр­бас­тау пункттеріне сату керек, тағы басқа. Сол сәтте ұсынылатын валюта нөлге тең. Мұн­дай жағдайда бағам мүлдем басқаша болуы мүмкін. Сәйкесінше ұсынылатын валюта болмағандықтан, саудаға қатысушылар ба­ғаны көтереді. Ішкі нарығымыз өте тар бол­ғандықтан, интервенция жасауға тура ке­леді. Дегенмен мұндай жағдай өте сирек, жағ­дай өте шиеленісті болған кезде, сыртқы на­рықтағы жағдай параметрінде айтар­лықтай өзгерістер орын алғанда іске асы­рылатынын айта кету керек» деді ол. Валюта нарығын интервенциялау қыркүйек айында да болған. Бірақ оның қаншалықты мөл­шер­де екеніне бас банкир тоқталған жоқ. Интервенцияның мөлшері жөніндегі ақ­парат әр айдың 5-і күні Ұлттық банктің сай­тында жарияланады.
Өткен жылдан бері еліміз Халыққа ар­нал­ған тазартылған алтынның өлшеуіш құй­маларын сату бағдарламасын іске асыру­ды қолға алған болатын. Салмағы 10 грамм мен 100 грамға дейінгі алғашқы төрт ал­тын құйманы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев сатып алғанынан да көпшілік ха­бардар. Еліміздің теңге сарайында жасал­ған алтын құймалардың сынамасы «төрт тоғыздық». Құнды металдарды екінші дең­гейлі банктерден сатып алып, инвестиция­лық құрал ретінде пайдалануға болатыны жөнінде бұдан бұрын да хабарланған. Біз елі­міздің бас банкирінен Қазақстанда ал­тын құймаларды сатып алуға ниеттілердің көбейіп келе жатқанын білдік. Данияр Ақы­шев Қазақстанда халыққа алтын құй­ма­ларды сату бағдарламасы бастау алғалы бері тұрғындар салмағы 10-нан 100 грамға дейінгі 900 құйма сатып алғанын айтты. Ба­ғалы металды қайта сатудың еш қиын­дығы жоқ. Банктер оларды бірден сатып алады. Тәжірибе көрсеткендей, алтын құй­малар – жинаған ақшаны инфляциядан қор­ғаудың сенімді құралы. Айта кететін жайт, Қазақстандағы инфляция деңгейі Ұлт­тық банк белгілеген 6-8 пайыз көлемінен аспай тұр. Тауарлардың бағасы жыл басынан бері 3,9 пайызға қымбаттаған. Өткен жылы бұл көрсеткіш 5,4 пайыз болған еді. Негізгі қар­жы реттеушісінің болжамы бойынша, инфляция деңгейі келесі жылы 5-7 пайыз ара­лығында сақталады.
Данияр Ақышев осы кездесуде кри­п­товалютаны реттеу мәселесіне қатысты да өз пікірін білдірді. Оның айтуынша, Қа­зақ­стандағы криптовалюта нарығын реттемес бұрын бұл сала туралы білім мен тәжірибені зерттеу қажет. Қазір біз белсенді ойыншыдан гөрі, бақылаушы позициясын ұстанып отыр­мыз. Біз жағдайды зерттеп біліп жа­тыр­мыз. Бір нәрсені реттеп немесе оған шек­теу қою үшін алдымен оны зерттеп білу қа­жет. Криптовалютаға шектеу қою – әлем­де бар тәжірибе.
Ұлттық банк төрағасы Д.Ақышев жур­налистермен кездесуде мейлінше ашық болуға тырысты. Өз әңгімесінде ол «Ұлттық Банк тұрақты негізде нарыққа қатысушы­ларға және халыққа Ұлттық Банктің қыз­меті және ол қабылдап жатқан шаралар тура­лы бұқаралық ақпарат құралдары ар­қылы хабарлайды. БАҚ-пен барынша тиім­ді жұмыс істеу үшін, сондай-ақ ақпараттық ашықтықты қамтамасыз ету жөніндегі жұ­мыс­тың шеңберінде Ұлттық Банк коммуни­кациялық байланыстарды нығайту бойын­ша жүйелік жұмысты жүргізеді» деді. Да­нияр Ақышев сондай-ақ бұқаралық ақ­парат құралдарымен өзара іс-қимылды жақ­сарту тәсілі ретінде осындай кездесу­лерді өткізудің маңыздылығын атап өтті. «Біз өзара іс-қи­мыл және барынша тығыз бай­ланыстарды реттеу, сондай-ақ бұқара­лық ақпарат құрал­дарымен кері байланыс орнатудың маңызды құралы ретінде осын­дай кез­десулер­дің практикасын жал­ғас­тыруды жос­парлап отырмыз» деп қорытты әңгімесін.

Гүлнар ЖҰМАБАЙҚЫЗЫ