хы рұң (өз тілшіміз)

    «13 – бесжілдіқ» мезгілінде іле облысының жергілікті сыртқы сауда импорт – експөрт жалпы сомасы 2 миллярд 960 миллион әмерикә долларынан 5 миллярд 460 миллион әмерикә долларына жоғарылап, жылына орта есеппен %13 артты. іле облысының сыртқа бағытталған екөнөмикәсі тез қәрқінмен дамып, іленің өзіндік ерекшелігін әйгіледі.

    2020 – жылы автономялы облыс сыртқа бағытталған екөнөмикәнің орнықты дамуын бар күшпен жебеп, қорғас өткелі «тасымал уақытын қысқарту + тіркемелі» және «шекәрә көпірін тұтастыру» сынды кеденнен зат өткізу үлгісін ашты, қорғас универсәлді арзан бажылы районы мемлекеттік кеңестің бекітуінен өтіп, бір жыл ішінде облысқа төте қарасты орындар арқылы қатынаған жүңгө – еврөпә (азя) кезекші пөйезі рет саны бойынша 4 мың 574 ке жетіп, %34, импорт – експөрт саудасы жалпы құны 4 миллярд 580 миллион әмерикә долларына жетіп, %30.8 жоғарылап, жалпы мөлшері тұтас шинжяң бойынша 2 – орынды, арту қақыны тұтас шинжяң бойынша алдыңғы орынды иеледі.

    «13 – бесжілдіқ» мезгілі – іле облысының сыртқа бағытталған екөнөмикәсі үртіс дамып, тың ілгерілеушілікке қол жеткізген 5 жыл болды. бұл жөнінде қорғас жұйфың бажысыз өнімдер шекті серіктігінің бас директөрі лю хы әсерлі беинемен былай деді: «1996 – жылы мен хібеи өлкесі баудиң қаласынан қорғас өткеліне барарда пөйезбен 6 -5 тәулік жүрдім, одан соң автобузға отырдым. 2019 – жылдан бастап туған ауылымнан қорғасқа не бары 30 сағаттан астам уақытта жететін болдым, осы 20 неше жылдағы жолаушылау барысымдағы өзгеріс - қорғастағы, тіпті, іледегі орасан зор өзгерістің куәсі». лю хының айтуынша, 2015 – жылы ол жүңгө – қазақстан қорғас халықаралық шекәрәліқ селбестік орталығында бажысыз өнімдер сауда дүкенін ашып, мол пайда тауып, іленің отанның сыртқа есік ашуындағы алдыңғы қамал екендігі жөніндегі сенімі тіпті де бекемделген.

    жуырдағы екі жылдан бері ол серіктіктің кәсіп аясын шекәрә аттаған електрөндіқ саудаға қізмет өтеу саласына деиін кеңеитіп, саудада тағы бір тың сапарды бастады. ол былай деді: «орта азядағы 5 елдің електрөндіқ сауда текшесі құрылысы еліміздікінен әлдеқәйдә артта, міне, бұл бір жаңа <белес>, сондықтан, сөзсіз, ырықты орынды иелеу керек».

    жуырдағы бірнеше күннен бері қорғастағы гөшің чымахы әвтөкөлік ғылым – техникә шекті серіктігінің завод районы ішінде жұмысшылар сынақ ретінде өндіріс жүргізудің ең соңғы әзірлік жүмістәрімен қарбалас болып жатты. бұл серіктік қорғас қаласына 2019 _ жылдың соңында ірге тепкен осызаманданған жабдықтау – жасау серіктігі, негізінен мотор қабы, қарқын реттегіш қобдишасы, сығу машинасы қабы және жаңа енергялі електр, машина сяқты әвтөкөлік бөлшектерін жасау және сәтумен айналысады, қазыр серіктік қорғас гөшің әвтөкөлік бөлшектері нысанына шәмәмен жалпы 2 миллярд юан қаржы қосуды, нысанның 1 – мерзімдік құрылысына жалпы 750 миллион юан қаржы қосуды жоспарлап, жылына шәмәмен 2 миллион 400 мың дана алюмин қорытпасын өндіріп, жылдық сатылу сомасын шәмәмен 2 миллярд юанға жеткізуді көздеп отыр. осылайша ел ішіндегі тұңғыш кең аумақтағы өлшемді, автоматты өндіріс желісі бұл серіктікте қалыптасты.

    бұл серіктіктің үнемілік істерге жауапты орынбасар бас директөрі ляң тау тілшіге: «биыл 1 - айдың соңында франсяның шуетелүң автомобил тобын, гермәнянің баума автомобил тобын, сондай - ақ бынчы автомобил тобын бірінші топтағы үлгі нүсқәмен қамдауымыздан үміт бар» деді». 2019 - жылы шаңхай жаратылыстық ғылымдар дәшуесін бітірген серіктіктің жас инженері меиір мәділ ұлы былай деді: « туған жерімде осындай жоғары ғылым - техникәлі кәсіпөріндәр бар әрі менің оқыған кәсібіме сәйкес келді, мұны ерекше мақтаныш сезінемін». оның әрі - сәрі болмастан туған жеріне қайтып келіп қізмет істеуі, қорғас қаласының тұлғалық екөнөмикәсінің көркеюінің айғағы болды.

    тылшының ұғысуынша, 2020 - жылы 9 - айда жүңгө - қазақстан қорғас халықаралық шекәрә селбестік орталығының тұлғалы районы қорғас жалпылық арзан бажылы районы етіп біріктіріліп сапалыландырылғаннан кеиін, «жалпылық арзан бажылы районы + тұлғалық район» саясатының қабысу абзалдығы анағұрлым көрнекті болған. жүңгөшә дәрі - дәрмек мәтерялдәрін, ажарландыру бұйымдарын, дәрі - дәрмектерді експөрт ететін 3 өткел ресми маңдайшалық асып, өткелдің иқуаты анағұрлым күшеиген. сөнімен бірге, қорғас өткелдің тижарат - сауда ортасын сапалыландырып, шекәрә аттаған сауданы қолайлыландыруды жебеитін 21 тармақты белгілемені ішкерілеи атқарып, шекәрәдән өткізуді қолайлыландыру деңгеиін үздіксіз жоғарылатқан. былтыр 1 - айдан 11 - айға деиін импорт - експөрт етілген жүк тасымалы мөлшері 31 миллион 210 мың 900 тонна, импорт - експөрт етілген сауда сомасы 223 миллярд 766 миллион юан болып, сәйкес мезгілдегіден %26.2 артқан.

    шекәрә аттаған електрөндіқ сауда, тұлғалық екөнөмикә сяқты жаңа фәктөрләрдің адамдардың көз аясын кеңеитуіне ілесе, іле рефөрмә жасау, есік ашу ірі ауқымының алдыңғы легіне шығып, отанымыздың батысқа есік ашып, орта азяға, тіпті, тұтас еврөпәғә ықпал етудің алдыңғы шебіне айналып, «жібек жٶлы екөнөмикәліқ белдеуі» өзекті районы маңызды түйіні нысанасына нық қадам тастады.