الەم بەينە ءبىر الىپ قارا قازان سياقتى. كەيدە و جەر، بۇ جەرىنەن تەسىپ بۇلكىلدەپ قانا قايناسا، كەيدە اياق استىنان اق كوبىگىن اسپانعا اتىپ، بۇرق-سارق ەتىپ، ەرنەۋىنەن اسىپ كەتەردەي جۇلقىنا جونەلەتىنى بار. ءبىز «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان» بەيبىت زاماندى اڭساپ، تىنىشتىققا قانشالىق تالپىنعانىمىزبەن، بىردە بەتى، بىردە استى قايناپ، ەشقاشان تولاس تاپپايتىن قارا قازاننىڭ ىشىندەگى ايقاس ساپ تىيىلىپ، سۋىعان سورپاداي تىنشىعان ەمەس. ءتىپتى سوڭعى جيىرما جىلدا قارۋلى قاقتىعىستار مەن قانتوگىستەر ۇدەي تۇسكەندەي. ماسەلەن، تاياۋ شىعىستا يراك حالقى شيرەك عاسىرعا جۋىق قاندى قىرعىننان زارداپ شەكسە، كەيىن ليۆيا، سيريا ەلدەرىندە بولعان سۇراپىل سوعىس ونداعان مىڭ ادامنىڭ جانىن جالماپ، سان مىڭ تۇرعىن بوسقىنعا اينالدى. 30 جىلعا سوزىلعان قاراباقتاعى قىرقىس تا وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا ازەربايجان مەن ارمەنيانىڭ 10 مىڭعا جۋىق سولداتىن سۇلاتىپ بارىپ ازەر باسىلىپ ەدى، ەندى، مىنە، قىرىمنىڭ قىرقىسى مەن دونباسستىڭ داۋى تاعى باستالدى.ساۋىر تۋعالى الەمنىڭ نازارى ۋكرايناعا اۋدى. سەبەبى سوڭعى كۇندەرى ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى كيكىلجىڭ قايتا كۇشەيىپ، اقش پەن ەۋرووداق ۋكراينا ماسەلەسىنە بايلانىس­تى رەسەيگە جاڭا سانكتسيالار سالدى. سونىمەن قاتار ۋكراينا­نىڭ ناتو-مەن بارعان سايىن جاقىنداسىپ، اسكەري جاتتىعۋلار وتكىزۋگە دايىندالۋى، تۇركيادان ۇشقىشسىز ۇشاقتاردى ساتىپ الىپ، ونى رەسەيمەن شەكارالاس وڭىرلەرگە ورنالاستىرۋى رەسەيدى شۇعىل شەشىمدەرگە اپاردى. قىرىمداعى اسكەري بازاسىن قاۋىرت دايىندىققا كوشىرىپ، ۋكراينامەن شەكارالاس وڭىرلەرگە اۋىر قۇرالدارى مەن اسكەرلەرىن توپتاي باستادى. كەشەدەن بەرى رەسەي شەكاراعا مۇزداي قارۋلانعان 4000 اسكەرىن جەتكىزگەنى بەلگىلى بولدى. ال The New York Times باسىلىمى وتكەن اپتادا رەسەيدىڭ ۋكراينا شەكاراسىنا شامامەن 40 مىڭعا جۋىق اسكەر جىبەرگەنىن جازعان ەدى. ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باس قولباسشىسى رۋسلان حومچاك تا رەسەيدىڭ شىعىس شەكاراسىنا جاقىن جەرگە 28 باتالون، 40 مىڭعا جۋىق اسكەر ورنالاستىر­عانىن مالىمدەپ، بۇل رەسەيدىڭ ۋكرايناعا جانە تۇتاس ەۋروپاعا قاتەر ءتوندىرىپ وتىرعاندىعىنىڭ دالەلى دەپ مالىمدەدى. سونىمەن قاتار الەۋمەتتىك جەلىلەردە رەسەي بريانسك، ۆورونەج وبلىستارىنا، سونداي-اق قىرىمعا ۇستەمەلەپ قوسىمشا اسكەر جىبەرىپ جاتقاندىعى تۋرالى حابارلامالار پايدا بولا باستادى. دەگەنمەن رەسەي قورعانىس مينيسترلىگى بۇل اقپاراتتى راستاعان جوق. تەك رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى دميتري پەسكوۆ رەسەي قارۋلى كۇشتەرىن ءوز اۋماعىندا ءوز قالاۋى بو­يىنشا ورنالاستىرادى جانە بۇل جايت ەشكىمدى الاڭداتپاۋى كەرەك دەپ مالىمدەدى. سونىمەن قاتار پەسكوۆ رەسەي اسكەرىنىڭ ­ۋكرايناداعى قارۋلى قاقتىعىسقا ەشقاشان قاتىسپاعانىن جانە قاتىسپايتىنىن دا اتاپ وتكەن ەدى.
ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باس قولباسشىسى رۋسلان ­حومچاكتىڭ ايتۋىنشا، رەسەي «باتىس-2021» جاتتىعۋلارىنا دايىندىق اياسىندا ۋكراينانىڭ شەكارالارىنا تاعى 25 قوسىمشا باتالوندىق-تاكتيكالىق توبىن جىبەرۋدى جوسپارلاپ وتىرعان كورىنەدى.
رەسەيدە 1 ساۋىردە اسكەري قىزمەتكە شاقىرۋ باستالعان بولاتىن. وسى جاعدايعا بايلانىستى ۋكراينانىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى «رەسەيدىڭ قىرىم مەن سەۆاستوپولدە ءوز قارۋلى كۇشتەرىنە شاقىرۋ ناۋقانىنا بايلانىستى نارازىلىعىن بىلدىرەدى» دەپ مالىمدەدى.
ۋكراينا اۋماعىندا وتەتىن اسكەري وقۋ-جاتتىعۋعا بايلا­نىستى ناتو ەلدەرى ەۋروپاداعى اسكەري تەحنيكالارىن ۋكراينانىڭ شىعىسىنا تاسي باستاعان. كەشەدەن بەرى ۋكراينا ناتو قارۋلى كۇشتەرىنە ءوز كەڭىستىگىن بۇكىلدەي اشتى دەگەن اقپارات تارادى. ءبىراق بۇل رەسمي تۇردە راستالعان جوق.
ۋكراينا دا قولدا بار قارۋىن سايلاپ، لۋگانسكىگە 120 مينومەت پەن برونوتەحنيكالارىن قويىپ، قاۋىرت سوعىس دايىندىعىنا كوشتى. لۋگانسك سوعىس قولباسشىلىق شتابى دا قارسى تاراپقا جاۋاپ قايتارۋعا دايىن وتىرمىز دەپ مالىمدەمە جاسادى. وسى جاعدايعا بايلانىستى رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ ۋكراينانىڭ دونباسس ايماعىندا جاڭا سوعىس ارەكەتتەرىنە بارۋى ۋكراينانىڭ ءوز باسىنا شوقپار بولىپ ءتيۋى مۇمكىن دەپ ەسكەرتتى.
ۋكرايناداعى جاعدايدىڭ ۋشىعۋىنا بايلانىستى وتكەن اپتادا اقش قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ەۋروپادا تۇراتىن قولباسشىلىعى دا جاعدايدى باقىلاۋ رەجيمىن ەڭ جوعارى دەڭگەيگە كوتەرگەن. ۆاشينگتوننىڭ مۇنداي قادامعا بارۋىنا رەسەيدىڭ 23 ناۋرىزدا اياقتالعان اسكەري جاتتىعۋلاردان كەيىن ءوز اسكەرىن قايتارىپ اكەتپەگەنى سەبەپ بولعان.
6 ءساۋىر كۇنى ۋكرايناعا اقش-تىڭ ۇلتتىق گۆاردياسى رەزەرۆىنەن بەرىلگەن 50 برونوتەحنيكاسى مەن س-130 ۇشاقتارى جەتتى. پەنتاگون مۇنىمەن شەكتەلمەيمىز، تاعى دا قوسىمشا كۇش جىبەرەمىز دەپ وتىر. ۋكراينانىڭ شىعىس شەكارا ايماعىندا ءقازىر اقش-تىڭ بارلاۋشى دروندارى كوبەيدى. بۇل دروندار دونباسستاعى، لۋگانسكىدەگى، قىرىمداعى، قارا تەڭىز جاعالاۋلارىنداعى جاعدايلاردى باقىلاۋىنا الىپ، ناتو قارۋلى كۇشتەرىنە مالىمەتتەر بەرىپ وتىرادى.
ءوزىن تاۋەلسىز ەلمىز دەپ جاريالاعان ۋكراينانىڭ دونەتسك پەن لۋگانسك وبلىستارىندا دا جاعداي تۇراقسىز. وسىدان ءبىر اپتا بۇرىن ءدال وسى اۋماقتا اتىس بولىپ، 4 ۋكراين ساربازى قازا تاپقان ەدى. وسى وقيعادان كەيىن اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى ەنتوني بلينكەن ۋكراينا سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باسشىسى دميتري كۋلەبامەن تەلەفون ارقىلى سويلەسىپ، اقش ۋكراينانىڭ ەگەمەندىگى مەن اۋماقتىق تۇتاستىعىن قولدايتىنىن ايتقان.
ناۋرىزدىڭ ورتاسىندا اقش سەناتورلارى اقش-تىڭ ۋكراينا­مەن قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى سەرىكتەستىك تۋرالى زاڭ جوباسىن ۇسىندى. اقش كونگرەسى سەناتىنىڭ حالىقارالىق ىستەر جونىندەگى كوميتەتىنىڭ قا­راۋىنا ەنگىزىلگەن بۇل قۇجاتتا كيەۆ­كە جىلىنا 300 ملن دوللار اسكەري كومەك جانە ۋكراين اسكەري وفيتسەرلەرىن دايارلاۋعا جىلىنا 4 ملن دوللار ءبولۋ قاراستىرىلعان. جاقىندا اقش پرەزيدەنتى بايدەن دە ۋكراينا­نى قولدايتىنىن، كيەۆتىڭ ءوزىن قورعاۋى ءۇشىن ۋكرايناعا قۋاتتى قۇرالدار بەرەتىنىن مالىمدەدى.
ەكىنشى جاعىنان، ۋكراينا مەن تۇركيا اراسىنداعى اسكەري جانە تەحنيكالىق ىنتىماقتاس­تىق ەكىجاقتى قاتىناستار تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان دەڭگەيدە دامىدى. ۇشقىشسىز ۇشاقتارىنىڭ كەرەمەتىن قاراباق سوعىسىندا دالەلدەي بىلگەن تۇركيا ءقازىر ۋكرايناعا دا بايراقتارىن ساتا باستادى. ال ۋكراينا تۇركيادان ساتىپ العان ۇشقىشسىز ۇشاقتارىن قارا تەڭىزدە سىناقتان وتكىزگەننەن كەيىن، ونى رەسەيمەن شەكارالاساتىن اۋماققا ورنالاستىرعان.
سەيسەنبى كۇنى ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي ناتو-نىڭ باس حاتشىسى يەنس ستولتەنبەرگكە جازعان حاتىندا «ناتو-عا كىرۋ – دونباسستاعى (شىعىس ۋكراينا) سوعىستى توقتاتۋدىڭ جالعىز جولى، بۇل اۋماقتى سوڭعى جىلدارى سەپاراتيستەر باسقارىپ كەلەدى، سوندىقتان ناتو ۋكراينانى اسكەري وداققا قابىلداۋ قادامىن تەزدەتۋ كەرەك» دەپ اتاپ كورسەتكەن. سونىمەن قاتار ۋكراينا پرەزيدەنتى دونباسس­تاعى جارىلىس سالدارىنان سوعىس توقتاعان 2020 جىلى شىلدەدەن بەرى جارىلىستان 28 ۋكراين ساربازىنىڭ قايتىس بولعانىن، تەك سوڭعى 10 كۇن ىشىندە 8 جاۋىنگەردىڭ مەرت بولعانىن ايتتى.
ساراپشىلار جاعداي ۋشىعا بەرسە، رەسەي مەن ۋكراينا اراسىندا كولەمدى قاقتىعىس تۋىپ، بۇرىن پەردە ارتىندا تۇرعان رەسەي اشىق ايقاسقا شىعىپ، ۋكراينا ماسەلەسىن ءتىپتى ۋشىقتىرىپ جىبەرۋى مۇمكىن دەگەن پىكىر ايتسا، كەيبىر ساراپشىلار بۇل رەتكى قاقتىعىس ۋكراينانىڭ شىنايى ازاتتىعىنا اينالۋى مۇمكىن دەگەن بولجام جاسايدى. ايتكەنمەن سوعىستىڭ ەكى جاققا دا وڭايعا سوقپايتىنى انىق. ۋكراينا ناتو مەن اقش-قا ارقا سۇيەگەنمەن، گرۋزيا ماسەلەسىندەگى سياقتى جەمە-جەمگە كەلگەندە ەكەۋى دە تايقىپ كەتىپ، ۋكراينا­نىڭ رەسەيگە توتەپ بەرۋى قيىنعا سوعا ما دەگەن ءقاۋىپ تە جوق ەمەس. دەگەنمەن ۋكراينا پرەزيدەنتى زەلەنسكي اقش پرەزيدەنتى بايدەنمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسكەن كەزدە اق ءۇي باسشىسى ۋكراينانىڭ جالعىز ەمەستىگىن ەسكەرتكەن ەدى.
قىسقاسى، ۋكراينا جاعدايى ۋشىعىپ تۇر. الپاۋىت ەلدەردىڭ ارالاسۋىمەن جاسالعان مينسك كەلىسىمى دە بوس سوزگە اينالىپ، شىعىس ەۋروپانىڭ شىرقى قايتا بۇزىلدى.