ءتۇرى: اقجۇنىس ماقالالارى
جولدانعان ۋاقىتى: 10:30 - 2015/09/16

Нақты Көзі: http://www.zamana.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=8635:fgkmjhkj&catid=1:latest-news
ول كىسىنى جۇرت «بوپە بەرەتىن اپا» دەپ اتايدى
16.09.2015 18:16
«زامانانىڭ» قوسىمشاسى – «اۋىرماڭىز!» گازەتىنىڭ «Auyrmanyz@maىl.ru» ەلەكتروندى
پوچتاسىنا ءلاززات ماحامبەتقىزى كارينا ەسىمدى وقىرمان حابارلاسقان بولاتىن. ونىڭ حاتىندا ايتىلعان جايلارعا وراي ءبىز ورال قالاسىندا تۇراتىن حالىق ەمشىسى، بيوەنەرگوتەراپەۆت انار ەمشىگە (سۋرەتتە) حابارلاسىپ، ونىڭ قانداي اۋرۋلارعا ەم جۇرگىزەتىنىن سۇراعان ەدىك. «زامانانىڭ» وقىرماندارىنا دا تانىستىرۋ نيەتىمەن انار ەمشىمەن ارادا بولعان سۇحباتتى سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
3–20 جىل ارالىعىنداعى بەدەۋلىكتى دە ەمدەپتى
– نەگىزى اللا ءساتىن سالسا، جازىلمايتىن اۋرۋ جوق. ءوز تاجىريبەمدە جىلداپ ەمىن تاپپاعان ادامداردىڭ العىسىن العان كەزىم كوپ. ال بۇگىندە ايەلدەردەگى گينەكولوگيالىق اۋرۋلاردى ەمدەۋگە دەن قويىپ ءجۇرمىن. ويتكەنى ءقازىر قىز-كەلىنشەكتەردىڭ بەسەۋىنىڭ تورتەۋىندە مىندەتتى تۇردە قانداي دا ءبىر كەسەل كەزدەسەدى. سونىڭ كوپشىلىگى ماعان اۋرۋدىڭ اسقىنۋىنان بالالى بولۋ مۇمكىندىگى قيىنداعاندا كەلەدى.
مەن بۇگىنگە دەيىن 3 – 20 جىل ارالىعىنداعى بەدەۋلىكتى، جاساندى تۇسىكتەن كەيىنگى بالا كوتەرمەۋ، جىنىس ورگاندارىنىڭ ينفەكتسياسىن (ۆۋلۆيت، كانديدوز، تريحومونوز)، جاتىر ەروزياسىن، ەندومەتريت، ەتەككىر اينالىمىنىڭ دۇرىس جۇرمەۋىن، جاتىرعا سۋىق تيۋدەن بولاتىن اسقىنۋلاردى، انالىق تۇتىكشەنىڭ (ترۋبكا) بىتەلىپ قالۋىن، جاتىردىڭ تومەن ءتۇسۋىن، كيستا، ميومانى ەمدەۋدە جاقسى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدىم. 20 – 45 جاس ارالىعىنداعى وسىنداي دياگنوزبەن كەلگەن قىز-كەلىنشەكتەر جايلى كوپتەگەن مىسالدار ايتىپ بەرە الامىن. اراسىندا ەكو جاساتىپ، ناتيجە الماعاندار دا بار. ولار دا: «انار اپا، بىزدە جاقسى حابار بار، تەست 2 پولوسكا كورسەتتى»، – دەپ حابارلاسىپ جاتادى. ال ۇيدەگى كىشكەنتاي سابيلەردىڭ سۋرەتى بار البوم ءبىر كولىككە جۇك بولارداي.
كەيدە جۇپتاردىڭ بالالى بولماۋى ەر ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا دا بايلانىستى. مۇندايدا ەرلەردىڭ ۇرىق پايىزىنىڭ تومەندەۋىنە دە ەم جۇرگىزەمىن. مۇنداي دياگنوزبەن ەمدەلۋگە ماعان ادامدار ەلىمىزدىڭ بارلىق وبلىسىنان كەلىپ جاتادى. ودان بولەك، قىرعىزستاننان، وزبەكستان مەن رەسەيدەن دە كەلۋشىلەر بار. ەم العان ايەلدەر 2، 3، 5، 7 ايدا بويلارىنا بالا بىتكەنىن ايتىپ، حابارلاسىپ جاتادى.
جول اشىپ، دۋادان ارىلتادى ەكەن
– ءسىزدى «بوپە بەرەتىن اپا» دەپ اتايتىنىن ەستىپ جاتىرمىز...
– مەنىڭ اتىم كوپ. «اۋليە قىز» دەيدى وزبەكستاننان كەلگەندەر. رەسەيلىكتەر «ۆولشەبنايا فەيا» دەيدى. اپام، اپكەم، ءسىڭلىم دەپ باۋىر تۇتقان تىلەكتەستەرىم كوپتىگىمەن ماقتانا الامىن.
– تاعى قانداي اۋرۋلارعا شيپا دارىتا الاسىز؟
– ادام بويىندا كەزدەسەتىن كەسەل كوپ قوي. ونى ءتىزىپ وتىرۋ مۇمكىن ەمەس. تەك ايتارىم، شىن نيەت ەتكەن جان دەرتىنە شيپا تابا الادى. ماعان تەك ءسابيلى بولۋدى نەمەسە اۋرۋىنان ارىلۋدى ارماندايتىندار عانا كەلمەيدى. جۇمىسقا ورنالاسىپ، وتباسىلارىنىڭ بەرەكە-بىرلىگى ارتقاندار، كاسىپتەرىنەن كوتەرىلىپ، بيزنەستەرى العا باسىپ، ساۋدالارى ءجۇرىپ، جاڭا ءۇي سالىپ، كولىك ءمىنىپ، وتپەي تۇرعان ۇيلەرى ءوتىپ، دۋاعا اربالعانداردىڭ دۋالارى شەشىلىپ جاتىر.
مەن بىردەن ەمشى بولىپ، كەلگەن ادامعا سول ساتتە ەم جۇرگىزگەن جوقپىن عوي. وڭتۇستىك وڭىرىندەگى، ماڭعىستاۋدىڭ بويىنداعى 362 اۋليەنىڭ، ءپىر بەكەتتىڭ جاتقان جەرىنەن ۇلكەندەردىڭ باتاسىن الدىم، دۇنيە جۇزىنە تانىمال جوعارى دارەجەلى ۇستازداردىڭ الدارىنان ءوتتىم. بويىمداعى قاسيەتتىڭ سىرىن ۇعايىن دەپ تالاي سىناققا قاتىستىم. سوندا بويداعى كۇش-قۋاتتى تەكسەرەتىن اپپارات شكالاسىندا مەندەگى ءبيوورىس ەڭ جوعارعى دەڭگەيدى كورسەتتى. مەن وسى ءبيوورىس ارقىلى ەم جۇرگىزەمىن. قازاقستان حالىق ەمشىلەرى قاۋىمداستىعى، حالىق مەديتسيناسى جانە عارىشتىق قۋات اكادەمياسىنىڭ سىناقتارىنان دا ءوتتىم. ءسويتىپ رۋحاني ەمشى، بيوەنەرگوتەراپەۆت اتاندىم. ونى ايعاقتايتىن ديپلوم مەن مەدالدار جەتەدى. جاقىندا ەسىمىم قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىندە شىعارىلعان دۇنيەجۇزىلىك ەنتسيكلوپەدياعا ۇزدىك ەمشى رەتىندە ەنگىزىلدى. ءبىراق مەن مۇنى ماقتان تۇتپايمىن، ول مەنىڭ ءوز بويىمداعى قاسيەتىمدى ءوزىم ۇعىنۋ ءۇشىن جاسالعان قادامدار ەدى. مەن ءۇشىن وشكەن ءۇمىتى قايتا جانعان جانداردىڭ بەسىك تەربەتىپ وتىرىپ ماعان حابارلاسىپ، بۇل جولى بۇرىنعىداي قايعىدان ەمەس، قۋانىشتان جىلاپ تۇرىپ ءسابيدىڭ ىڭگالاعان ءۇنىن ەستىرتۋى ماقتانىش. سونداي-اق ەلىمىزدىڭ دەموگرافيالىق جاعدايىنا تيتتەي بولسا دا ۇلەس قوسا الدىم دەپ ماقتانا الامىن.
دياگنوزدى تامىردان دا بىلەدى
– ال دياگنوزدى ءوزىڭىز قوياسىز با؟
– ماعان بۇرىن-سوڭدى كورمەگەن، تانىپ-بىلمەيتىن ادامنىڭ ءاتى-جونىن ايتساڭىز جەتكىلىكتى، دياگنوزىن عارىشتىق بايلانىس ارقىلى دالمە-دال انىقتاپ بەرە الامىن. ونى ۋزي قاعازىمەن سالىستىرىپ كورە بەرىڭىز، كۇمانىڭىز بولماسىن. ءتىپتى ەشكىمگە ايتپاعان ىشىڭىزدەگى سىر، وتكەنىڭىز بەن كەلەشەگىڭىز ماعان ايان بولىپ تۇرادى. قازاقشالاپ ايتقاندا، ونى كورىپكەلدىك دەپ جاتادى. قاجەت بولعان جاعدايدا تامىر دا ۇستايمىن. عىلىم تىلىندە ول تەوپسيحوەنەرگوتەراپەۆت دەپ اتالادى. بار قۇپيام وسى.
– ەم اقىسى جايلى نە ايتاسىز؟
– ول ەمدەلۋشى ادامنىڭ دياگنوزىنا، ەم كۋرسىنا بايلانىستى. ويتكەنى ماعان كەلەتىندەر – اۋرۋى ابدەن اسقىنىپ، ءوزىمىزدىڭ جانە شەتەلدىك دارىگەرلەر ءۇمىتىن ۇزگەن، ۋاقىتىن وزدىرىپ العان ادامدار. ولارعا كوپ قۋات جۇمسايتىنىم تاعى بار. ال قوياتىن تالابىم: تۇپكىلىكتى وڭ ناتيجەگە جەتپەيىنشە توقتاماۋ. دەگەنمەن ەمدەلۋشىلەردىڭ جاعدايىنا قارايتىنىمدى دا ايتا كەتەيىن.
– ارقالاعانىڭىز العىس بولسىن!
– ايتقانىڭىز كەلسىن!
سۇحباتتاسقان – ر. ساعاتقىزى.
كەلۋ قاينارى: http://www.elarna.net/koru.php?tur=8&id=500777