ينتەرنەتتە عىلىمي، تانىمدىق كوپتەگەن سايتتاردىڭ اشىلىپ جاتقانىنان حاباردارمىز. سونداي جاڭادان اشىلعان سايتتىڭ ءبىرى –www.nurfeyz.kz سايتى. سايتتىڭ ەرەكشەلىگى – دۇنيە جۇزىنە «قاسيەتتى قۇراننىڭ ءتاپسىرى – ريسالەي-نۇر شىعارمالار جيناعى» اتىمەن كەڭىنەن تانىمال كىتاپتاردىڭ قازاق تىلىندەگى اۋدارمالارىنىڭ جاريالانۋى. جانە وعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءدىن ىستەرى كوميتەتىنەن ءدىنتانۋ ساراپتاماسىنىڭ وڭ قورىتىندىسى بەرىلگەندىگى.
اتالمىش سايت تۋراسىندا «نۋر فەيز» جشس قىزمەتكەرى، اۋدارماشى زاحرەددين باتايۇلى ءبىرقاتار سۇراقتارىمىزعا بىلايشا جاۋاپ بەردى:
– قۇران كارىمنىڭ ءتاپسىرى – ريسالەي-نۇر شىعارمالار جيناعى قازىرگى كەزدە دۇنيە جۇزىنە كەڭىنەن تانىمال بولۋدا. سوڭعى جيىرما جىلدا قازاق تىلىنە دە اۋدارىلا باستادى. ريسالەي-نۇر شىعارمالار جيناعى قانداي ءتاپسىر تۇرىنە جاتادى؟ بۇل جاعىنان قارايتىن بولساق، ادامداردى دىنسىزدىكتىڭ قاراڭعىلىعىنان شىعارۋشى قۇران اقيقاتتارىن عىلىمي تۇرعىدان تۇسىنىكتى ەتىپ باياندايتىن «ريسالەي-نۇر» ءتاپسىرى اركىمدى مازالايتىن «مەن كىممىن؟ قايدان كەلدىم؟ قايدا بارامىن؟ نە ىستەۋىم كەرەك؟ بولمىس اتاۋلى قالاي پايدا بولىپ، قايدا بارادى؟ ونىڭ ءمان-ماعىناسى نە؟» سەكىلدى وتە ماڭىزدى سۇراقتارعا قاناعاتتانارلىق جاۋاپ بەرەدى. ونىڭ جاندى راحاتتاندىراتىن، اقىلدى كەمەلدەندىرەتىن، جۇرەكتى نۇرعا، كوڭىلدى شاتتىققا بولەيتىن ەرەكشە ءتاسىلى بار. ءار ادامعا بەلگىلى ومىرلىك مىسالدار ارقىلى قۇراننىڭ ماقساتىن تۇسىندىرەدى. مىسالى، قۇراننىڭ ءار سۇرەسىنىڭ باستاۋى – «بيسميللاح» ءسوزى بۇكىل تىرشىلىكتىڭ، بارلىق يگىلىكتىڭ قوزعاۋشى كۇشى ەكەنىن تاماشا دالەلدەيدى.
«ريسالەي-نۇر» قۇراننىڭ زاماناۋي ءتاپسىرى سانالادى. ءتاپسىر ەكى ءتۇرلى بولادى. بىرەۋى كوپشىلىككە بەلگىلى ءتاپسىر. ولار قۇراننىڭ ءسوز بەن سويلەمدەرىنىڭ ماعىناسىن قىسقاشا باياندايدى. ەكىنشىسى، قۇراننىڭ يماني اقيقاتتارىنا بۇلتارتپاس دالەلدەر كەلتىرىپ، جان-جاقتى تۇسىندىرەدى. مىنە، ءتاپسىردىڭ وسى سيرەك تۇرىنە «ريسالەي-نۇر» جاتادى. ماسەلەن، ادامزاتقا رۋحاني اپات بولىپ كەلگەن ماتەرياليزم، كوممۋنيزم سەكىلدى ءدىنسىز اعىمداردى قۇران اياتتارى ارقىلى اشكەرەلەيدى. قۇران اياتتارىنىڭ نۇرلى ءتاپسىرى دەسە بولادى. ول باسىنان سوڭىنا دەيىن يمان مەن ءتاۋحيد تۋرالى باياندايدى. ىلىمگە نەگىزدەلگەندىكتەن، كوڭىلدەگى كۇدىكتى جويىپ، اقيقاتقا باستاپ، اقيقاتقا كوزدى ابدەن جەتكىزەدى، تولىق قاناعاتتاندىرادى. مىسالى، نامازدىڭ بەس ۋاقىت بولۋ سەبەبىن الەم جاراتىلىسى، ادامزاتتىڭ دامۋ ءداۋىرى، جەكە ادامنىڭ ءومىرى سەكىلدى كەزەڭدەرمەن بايلانىستى ەكەنىن عاجايىپ قىزىقتى تۇسىندىرەدى. پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س.ع.س.) مۇعجيزالارىن وتىرىك، ەرتەگى سەكىلدى كورەتىن ادامدارعا مۇعجيزالاردىڭ شىنايى اقيقات جانە ناقتى ومىردە بولعان ۋاقيعا ەكەنىن تۇسىندىرەدى.
ول ءجۇز وتىز كىتاپشادان تۇرادى. زاماناۋي سۇرانىستارعا تولىق جاۋاپ بەرەدى. وقىرماندى قۇران كارىمنىڭ ءمان-ماعىناسىنا تەرەڭ ۇڭىلۋگە ۇيرەتەتىن ءتاپسىر. ول بولعان ءارى بولاتىن سۇراقتارعا، كوڭىلگە كەلگەن، كەلۋى مۇمكىن كۇدىكتەردى جويادى. يماننىڭ دارەجە-دەڭگەيىن كورسەتىپ، اللانىڭ ءبىر ءارى جالعىز، پايعامبارلاردىڭ حاق ەكەنىن دالەلدەيدى. ءسويتىپ، يماننىڭ التى شارتىن بىر-بىرىنە بايلانىستىرا وتىرىپ، مۇسىلمان ادامعا تەرەڭ يسلامي ءبىلىم بەرەدى.
ماسەلەن، اسپان مەن جەر قاباتتارىندا پەرىشتەلەر مەكەندەيتىنىن، رۋحتىڭ باقي ەكەنىن، ونىڭ جوق بولمايتىنىن تۇسىندىرەدى. ءولىم مەن ءومىر، ۋاقىت دەگەنىمىز نە؟ ولگەن سوڭ ءتىرىلۋ قالاي بولماق؟ اقىرەت جايى، ءجاننات پەن ءجاھاننامنىڭ راس ەكەنىن، ونىڭ ءمانىسىن اشىپ، ماڭگى باقىتتى بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك ەكەنىن انىقتاپ بەرەدى. جانە ادامدى ماڭگى-باقي سورلاتاتىن نەندەي سەبەپتەر ەكەنىن اتاپ كورسەتىپ، ودان قالاي ساقتانۋدىڭ جولىن ۇيرەتەدى. ريسالەي-نۇر ءاھلى سۇننەت ءۋال جاماعاتتىڭ ۇستانىمىنا سايكەس وتە كۇردەلى ماسەلەلەردى تاماشا تۇسىندىرەدى.
زاماناۋي ءتاپسىر دەگەندى قالاي تۇسىنۋگە بولادى دەسەك، بۇرىنعى زاماندا ىلىمگە سۇيەنىپ اداسۋ، بىربەتكەيلىك تانىتۋ بۇل زامانمەن سالىستىرعاندا، وتە از بولاتىن. سوندىقتان يسلام عالىمدارىنىڭ كىتاپ-تاپسىرلەرى، يمام-مولدالاردىڭ ۋاعىز-ناسيحاتتارى ادامداردى تولىق قاناعاتتاندىراتىن. ونداي كۇماندى كۇپىرلىكتىڭ تەز الدىن الىپ، جول بەرىلمەيتىن. جۇرت جاپپاي اللاعا سەنەتىندىكتەن، قۇدايدى ايتىپ، ءجاھاننامدى ەسكە تۇسىرسە بولدى، كوپشىلىك تاۋبەسىنە كەلىپ، العان بەتىنەن قايتا قوياتىن ەدى.
بۇرىن وقىپ-شوقىپ، عىلىمعا سۇيەنىپ، يمان اقيقاتتارىنا قارسى شىعاتىندار نەكەن-ساياق بولسا، قازىردە جۇزدەپ سانالادى. مۇنداي قىرسىق ادامدار پەرعاۋىنداي كوكىرەك كەرىپ، قۇران اقيقاتتارىن مويىنداماي، ءوزىنىڭ دەگەنىمەن جۇرتقا قارسى شىعادى. ولاي بولسا، ولاردىڭ پىكىرلەرىن ءىلىم ارقىلى تاس-تالقان ەتەتىن جويقىن اقيقات قاجەت. سوندا عانا كوكىرەك كوزى اشىلعان كەيبىرەۋى يمانعا كەلەدى.
قۇدايعا شۇكىر، زاماننىڭ دەرتىنە شيپا بولارلىق قاسيەتتى قۇراننىڭ ماعىناۋي شۋاعى ريسالەي-نۇر ءتاپسىرى كوپتەگەن تەڭەۋ-مىسالدار ءوز وقىرماندارىنا يمان شۋاعىن شاشۋدا، قازاق وقىرماندارىنىڭ دا قاتارىن مولايتۋدا.
«نۋر فەيز» جشس تۋرالى جانە الداعى جۇمىس جوسپارلارىمىز جايىندا ايتساق، قۇران ءتاپسىرىنىڭ اۋدارماسىن حالىققا تانىستىرۋ ماقساتىندا «نۋر فەيز» جشس قۇرىلدى. اۋدارماشىلار القاسى قۇرىلدى. ولار: ز.باتايۇلى، ج.قيانبەك، ءر.تاجىباي، س.سەيىلبەكۇلى، ا.حامزا، ا.بەكۇلى، س.كەنجەباەۆ، د.ايداربەكۇلى. اۋدارماشىلار القاسىنداعى ازاماتتارىمىزدىڭ ءارقايسىسى ءدىني ساۋاتتى جانە اۋدارما سالاسىندا ىس-تاجىريبەسى بار ادامدار. اۋدارماشىلار ءارقايسىسى كىتاپتىڭ وزىنە بەرىلگەن بولىگىن اۋدارعان سوڭ، جالپى اقىلداسۋ ارقىلى باسپاعا كىتاپ بولىپ جيناقتالادى. بىرنەشە رەت اقىلداسىپ، ناقتىلانعان سوڭ، ءدىني ساراپتاماعا، كەيىن باسپاحاناعا جىبەرىلەدى. الداعى جۇمىس جوسپارىمىز مۇمكىندىگىمىز جەتكەنشە ريسالەي-نۇر شىعارمالار جيناعىن قازاقشاعا تولىقتاي اۋدارۋ بولماق.
ەلىمىزدە ءدىني تاقىرىپتاعى كىتاپ جاريالانۋى ءۇشىن ءدىن ىستەرى اگەنتتىگىنىڭ ءدىنتانۋ ساراپتاماسىنان ءوتۋى قاجەتتى. بۇل قاجەتتىلىك باسپاحانالاردا ەڭ ءبىرىنشى بولىپ سۇرالاتىن تالاپ بولىپ ەسەپتەلەدى. سوندىقتان ءبىز اۋدارمالارىمىزدى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءدىن ىستەرى اگەنتتىگىنىڭ ءدىنتانۋ ساراپتاماسىنا تاپسىرىپ، وڭ قورىتىندىسى الىنعان سوڭ باسپاحانادان باستىرىپ شىعاردىق. كىتاپتار تۋرالى www.nurfeyz.kz cايتىمىزدا كەڭىنەن اقپارات الۋعا بولادى.
اتاپ وتەتىن باستى ماسەلە، ءدىنتانۋ ساراپتاماسىنىڭ وڭ قورىتىندىسى دەگەنىمىز ەلىمىزدە قۇران اقيقاتتارىنىڭ تارالىمىنا جاعداي جاسالىپ وتىرعانىنىڭ بەلگىسى دەپ بىلەمىن. قۇراندى تۇسىنگەن ەل – بولاشاعى بار ەل دەپ سەنىممەن ايتۋعا بولادى. الەمدە ريسالەي-نۇر شىعارمالار جيناعىنىڭ اۋدارمالارى كەڭىنەن تارالعان. ءبىر عانا مىسالى رەتىندە، تۇركيا باسشىسى رەجەپ تايىپ ەردوعان مىرزانىڭ ريسالەي-نۇر شىعارمالار جيناعىن تۇركيا ءمۇفتياتى تاراپىنان باسپاحانادان باستىرىپ، حالقىنا سىيلاعانىن جاڭالىقتاردان وقىدىق. جانە مىسىرداعى حالىقارالىق ءال-ازحار يسلام ۋنيۆەرسيتەتى دە وقىتۋدى قولعا الۋدا.
«قاسيەتتى قۇراننىڭ ءتاپسىرى – ريسالەي-نۇر شىعارمالار جيناعى» اۆتورى ءباديۇززامان سايد نۇرسي دەگەنىمىز كىم دەسەك، ول كىسى 1877 جىلى تۇركيانىڭ بيتليس وبلىسىنا قاراستى نۇرس اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ىلىمگە دەگەن قۇشتارلىق جاسى التىعا ەندى تولعان بالانى اتا-اناسىنان ايىرىپ، جىراققا الىپ كەتەدى. تەرەڭ اقيقاتتاردى تەز مەڭگەرىپ، ءبىر وقىعان كىتابىن تەز ۇعىپ قانا قويماي، ونى جاتتاپ الاتىن زەرەك بالا كوپ جىل ءتالىم الۋى ءتيىس مەدرەسە ءبىلىمىن ءۇش ايدا ءتامامداپ، جەتىك مەڭگەرىپ الادى. پىكىرتالاستا، ءىلىمي سايىستا زەرەكتىگىمەن ۇنەمى جەڭىسكە جەتەتىن جاس جەتكىنشەك زامانداس عالىمدارى تاراپىنان ء«باديۇززامان»، ياعني «زاماننىڭ وزىعى» دەگەن اتقا يە بولادى.
ومىر جولىندا دىنسىزدەردىڭ، كوممۋنيستەردىڭ قۋدالاۋىنا دۋشار بولسا دا، ول بارىنە سابىر ەتىپ، قايمىقپاستان يسلام الەمىنە تونگەن كۇپىرلىكتىڭ قارا بۇلتىن قاق جارىپ، قۇراننىڭ نۇرىنا اينا بولىپ اينالاسىنا جينالعانداردى يماننىڭ نارىمەن سۋسىنىن قاندىرادى. حالىقتىڭ نازارىندا يسلامنىڭ ۇستەم ابىرويىن اسقاقتاتىپ كىشىپەيىلدىك، ىقىلاس تۇرعىسىنان جۇرتقا ۇلگى-ونەگە بولادى. ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن يماندىلىققا ادال قىزمەت ەتەدى. ءسويتىپ، سول قيىن-قىستاۋ كەزەڭدەردە جازىلعان التى مىڭ پاراقتان تۇراتىن «ريسالەي-نۇر» ءتاپسىرىن تولىق اياقتاپ ءارى ونى ءوز وقىرماندارىنىڭ قولدارىنا تاپسىرىپ، مىندەتىن تولىق اتقارعان اسكەردەي كوڭىلى جاي تابادى.
قمدب تاراپىنان مەشىت سايتتارىنىڭ كوپتەپ اشىلعانى جانە سايتتاردىڭ ينتەرنەت قولدانۋشىلارعا قىزمەت ەتۋى – وتە قۋانىشتى جاعداي. سەبەبى ءقازىر تەحنولوگيا دامىعان زاماندا ادام وزىنە قاجەتتى اقپاراتتى جەتكىلىكتى الا الادى. وسى جاعىنان مەشىت سايتتارىنىڭ ماڭىزدى ەڭبەگى بار. مەشىت سايتىنان قمدب جاڭالىقتارى، ءپاتۋالار، سۇراقتارعا جاۋاپ، ناماز ساباقتارى، ت.ب. بارلىق يسلام ءدىنىنىڭ شارتتارىن ۇيرەنەدى. قمدب سايتتارى ءدىني سايتتار دەپ ەسەپتەلەدى.
ال www.nurfeyz.kz سايتى عىلىمي، تانىمدىق جانە «نۋر فەيز» جشس اۋدارماشىلار القاسىنىڭ ەڭبەگىنىڭ جەمىسى دەپ ايتۋعا بولادى. وقىرمانمەن بايلانىستىڭ زاماناۋي ءبىر ءتۇرى.
يسلام اقيقاتتارىنا قىزمەت ەتۋ جولىندا قمدب-نىڭ مەشىت سايتتارىنا كومەكشى جانە تىلەكتەس سايت رەتىندە تانىلسا، ماقساتىمىزدىڭ ورىندالعانى دەپ بىلەمىن. ريسالەي نۇر ءتاپسىرى – ءوزىن زيالىمىن دەپ سانايتىن ءار ازامات وقىپ-ۇيرەنۋگە لايىق رۋحاني قازىنا.
كەلۋ قاينارى: http://www.elarna.net/koru.php?tur=5&id=339976