ءتۇرى: ەگەمەن قازاقستان ماقالالارى مەن جاڭالىقتارى
جولدانعان ۋاقىتى: 21:10 - 2013/04/24
كەشە استاناداعى بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءتوراعاسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قاتىسۋىمەن «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى: ءبىر حالىق – ءبىر ەل – ءبىر تاعدىر» تاقىرىبىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مەرەيتويلىق حح سەسسياسى ءوتتى.
سەسسيا جۇمىسىنا ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىنان اسسامبلەيا مۇشەلەرى، رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ ءتوراعالارى، پارلامەنت دەپۋتاتتارى، ورتالىق اتقارۋشى ورگانداردىڭ، ساياسي پارتيالاردىڭ، ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ باسشىلارى، ەلىمىزدە تىركەلگەن شەتەلدىك ديپلوماتيالىق ميسسيالاردىڭ جەتەكشىلەرى، عىلىمي جانە شىعارماشىلىق ينتەلليگەنتسيا مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى.
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ سەسسياسىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءسوز سويلەدى.
قىمباتتى وتانداستار!
قادىرلى قاۋىم!
قاسيەتتى قازاق جەرىن تاتۋلىقتىڭ تالبەسىگى ەتىپ، بەيبىتشىلىككە بولەگەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى بيىل كامەلەتكە تولدى.
ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ ەڭ جاۋاپتى كەزەڭىندە بىرلىگىمىزدىڭ باستاۋى بولسىن دەپ قولىمىزبەن قۇرعان اسسامبلەيانىڭ دۇنيەگە كەلگەنىنە 18 جىل.
وسى ارالىقتا ول ءوزىنىڭ ومىرشەڭدىگىن كورسەتىپ، ءبىزدىڭ بەيبىت قوعامنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى.
ەلدىكتىڭ ولشەمى، تۇراقتىلىقتىڭ تۇتقاسى بولدى.
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مەرەيتويلىق 20 سەسسياسىن ء«بىر حالىق – ءبىر ەل – ءبىر تاعدىر» دەپ اتاۋىمىزدىڭ استارىندا ۇلكەن ءمان بار.
كەزىندە تاعدىردىڭ جازۋىمەن قاسيەتتى قازاق دالاسىنا سان ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى قونىس تەپكەن ەدى.
بۇگىندە ولار تەگى باسقا بولعانمەن تەڭدىگى ءبىر، قانى بولەك بولعانمەن جانى ءبىر، ارمانى ورتاق ءبىرتۇتاس حالىققا اينالدى.
تۋعان ەلدىڭ تۋىنىڭ استىندا بىرىگىپ، تۋعان جەردىڭ تۇعىرىن بيىك ەتۋگە بەل شەشكەن ازاماتتاردى ءبىر تاعدىر كۇتەدى.
وسىلاي، ەلدىگىمىزدىڭ ەرتەڭى وشاقتىڭ ءۇش تاعانى سياقتى ء«بىر حالىق – ءبىر ەل – ءبىر تاعدىر» دەگەن ءۇش سوزگە سىيىپ تۇر.
بىرلىگى بەرەكەلى، تىرلىگى مەرەكەلى، ىنتىماعى جاراسقان ەلدىڭ عانا ىرىس-نەسىبەسى مول بولماق.
وسىنى حالقىمىز بەك ءتۇسىنىپ، بىرلىگىنە بەكەم بولدى.
ەل يەسى – قازاق حالقى دا ەشكىمگە شەتقاقپايلىق كورسەتكەن جوق.
ۇلتىنا، ءتىلى مەن دىلىنە قاراماي بارشا ەتنوس وكىلدەرىنىڭ تەڭدىگىن اتا زاڭىمىزدا ايقىنداپ الدىق.
تابىسقا توقمەيىلسىپ، توقىراپ قالماي، الىس بولاشاعىمىزدىڭ تەمىرقازىعى – «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىن قابىلدادىق.
وندا ەڭ باستى 7 باسىمدىقتىڭ ءبىرى – جاڭا قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمنىڭ ءتۇپ قازىعى رەتىندە ەل بىرلىگىن باستى نازارعا الدىق.
مەنىڭ تاپسىرماممەن دايىندالعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىن دامىتۋدىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسى دا ايرىقشا ماڭىزدى قۇجات.
بۇگىنگى سەسسيادا ساليقالى ويلار ايتىلىپ، تاعدىرلى شەشىمدەر قابىلدانارىنا سەنەمىن.
قۇرمەتتى قازاقستاندىقتار!
بۇگىن ءبىز قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ XX سەسسياسىن وتكىزىپ وتىرمىز.
بۇل ءبىزدىڭ ۇلكەن جولدى ءجۇرىپ وتكەنىمىزدى بىلدىرەدى.
وسى جىلدار ىشىندە اسسامبلەيا كامەلەت جاسىنا جەتىپ، ۇلتىمىزدىڭ اسا ماڭىزدى جالپىازاماتتىق ينستيتۋتىنا اينالدى.
قازاقستان – ەتنوستىق جانجالداردان ازات اۋماق.
ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك-ساياسي رەفورمالار ەتنوسارالىق تاعاتتىلىق پەن ۇيلەسىمنىڭ ارقاسىندا تابىستى جۇرگىزىلدى.
بەيبىتشىلىك پەن تىنىشتىق ءار ءۇيدىڭ باعا جەتپەس بايلىعىنا اينالدى.
بىزدەر مەن سىزدەر اتقارعان جۇمىستىڭ، اسسامبلەيا جۇمىسىنىڭ باستى ناتيجەسى مىنە، وسى!
بۇگىن ءبىز اسسامبلەيا – تۇتاستاي قازاقستان حالقى دەپ تولىق نەگىزبەن ايتا الامىز!
بارلىق ون جەتى ميلليون!
بۇگىن اسسامبلەيا – تۇراقتىلىق پەن قوعامدىق كەلىسىمنىڭ سەنىمدى، بەرىك ىرگەتاسى.
اسسامبلەيا تاريحى – ەل تاريحى، حالىق تاريحى.
قۇرمەتتى وتانداستار!
ءبىزدىڭ سەسسيامىزدىڭ كۇن تارتىبىنە ماڭىزدى ماسەلە ەنگىزىلىپ وتىر. ول: «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى: ءبىر حالىق – ءبىر ەل – ءبىر تاعدىر».
نەگە ءبىز بۇلاي ايتا الامىز؟
ويتكەنى، ء«بىر حالىق» – بۇل بارلىعىمىز ءۇشىن ورتاق ۇلتتىق مۇددەلەر.
ء«بىر ەل» – بۇل بارلىعىمىز ءۇشىن ورتاق وتان.
ء«بىر تاعدىر» – بۇل ءبىز بىرگە ءجۇرىپ وتكەن قيىندىقتار مەن جەڭىستەر!
بۇل ءبىزدىڭ ورتاق كەلەشەگىمىز – يگىلىكتى جانە وسىپ-وركەندەگەن قازاقستان!
وسىنىڭ بارلىعىن قوسا العاندا، ستراتەگيانى تابىستى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قوعامنىڭ بىرلىگى قاجەت دەگەندى بىلدىرەدى.
بۇگىندە الەمدىك ەكونوميكادا «بەلگىسىزدىك بەلەسى» كەلە جاتىر.
دامىعان ەلدەردىڭ رەيتينگتەرى تومەندەۋدە، رەتسەسسيانىڭ جاڭا تولقىنىن كۇتۋ كۇشەيە تۇسۋدە.
كيپردە بولعان جاقىنداعى وقيعالار ادامداردىڭ يگىلىگىنە تىكەلەي ىقپال ەتەتىن قارجى تاۋەكەلدەرى قانشالىقتى كۇردەلى بولاتىنىن كورسەتىپ بەردى.
بۇل – الاڭداتارلىق دابىل.
الەمدەگى ەكونوميكالىق جاعداي ءبىز مۇقيات باقىلاپ وتىرعان ەتنومادەني احۋال ترەندتەرىنە ىقپال ەتەدى.
قازىرگى ءداۋىردىڭ شەشۋشى پارادوكسى الەمدە ءبىر مەزگىلدە ەكى ءۇردىس: ۋنيفيكاتسيا جاعىنا جانە ۇلكەن ارتۇرلىلىك جاعىنا ءىس-قيمىل تانىتاتىنىنا بارىپ تىرەلەدى.
الەم قاراپايىمدانىپ ەمەس، كۇردەلىلەنىپ بارادى.
تەك ەۋروپاعا عانا ميلليون-ميلليونداعان ميگرانتتار كەلىپ جاتىر.
بىرەۋلەر ءۇشىن بۇل قۇبىلىس تابيعي، ال ەكىنشىلەرى ءۇشىن اپاتتى كورىنەدى.
بارعان سايىن شەتىن ريتوريكانىڭ داۋىسى قاتتى ەستىلۋدە.
مۋلتيكۋلتۋراليزمنىڭ بۇرىنعى پراكتيكاسى ءوزىن تاۋىسقانى ايقىندالا تۇسۋدە.
ءتىپتى بولاشاقتا ەۋروپا مەملەكەتتەرىنىڭ ء«وزىن ءوزى جوياتىنى» تۋرالى كىتاپتار پايدا بولۋدا.
مەن اشىق مەملەكەتتىك ستراتەگيا مەن ىزگى نيەت بار جاعدايدا بىرلىك پەن كوپقىرلىلىق ترەندتەرى بىر-بىرىنە قايشى كەلمەيتىنىنە، كەرىسىنشە، ءبىرىن ءبىرى تولىقتىراتىنىنا سەنىمدىمىن.
ءبىز قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ بارلىق جيىرما سەسسياسى بويىنا ناق وسىنداي ساياسات جۇرگىزىپ كەلەمىز.
جانە بۇل ساياسات ءوزىن تولىق اقتادى!
تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ءبىز ەتنوسارالىق بىرلىكتىڭ ءوز مودەلىن جاسادىق.
ءىس جۇزىندە ازاماتتارىمىزدىڭ تەڭ قۇقىعى مەن مۇمكىندىگىن، ءومىر ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتتىك.
زۋراب بوبوحيدزە اتىراۋدان بىلاي دەپ جازادى:
«مەنىڭ ءۇيىم، مەنىڭ وتباسىم، باۋىرلارىم، ءۇش بالام، بەس نەمەرەم وسىندا.
تاۋەلسىزدىك جاعدايىندا مەن گرۋزين بولعانىم ءۇشىن بىردە-بىر رەت ءوز ەلىمنىڭ ومىرىنەن شەت قالۋ سەزىمىن باسىمنان وتكەرگەن ەمەسپىن».
بۇگىندە ءبىزدىڭ كوپتەگەن ازاماتتارىمىز وسىلاي دەي الادى.
قۇرمەتتى قازاقستاندىقتار!
بۇگىندە الەم وزگەرىپ جاتىر.
وندا كوپتەگەن وقشاۋلاعىش سىزىقتار: وڭىرلىك جانە كونفەسسيالىق، الەۋمەتتىك جانە مادەني، تىلدىك جانە ەتنوستىق سىزىقتار پايدا بولۋدا.
جاڭا جاعدايلاردا، ءبىز 2050 جىلعا دەيىنگى ستراتەگياعا اياق باسقان كەزدە قوعامنىڭ كوپقىرلىلىعىن ءوزىمىزدىڭ پايدامىزعا جاراتا بىلۋگە ءتيىسپىز.
جاڭا جاعدايلاردا اسسامبلەيا ناعىز جالپىازاماتتىق، ساياساتۇستىلىك جانە جالپىحالىقتىق ينستيتۋت بولۋى ءتيىس.
مەن مىنانى اتاپ كورسەتەمىن: اسسامبلەيانىڭ XXI عاسىرداعى ميسسياسى تارىلىپ ەمەس، كەڭەيىپ كەلەدى!
وكىنىشكە قاراي، مۇنى بارلىعى بىردەي، ءتىپتى شەنەۋنىكتەر دە تۇسىنە بەرمەيدى.
كەيبىرەۋلەر قحا-عا قاراپ، «ەسكىشە» – بۇل ەتنوستىق ازشىلىقتىڭ وكىلدىگى دەپ ويلايدى.
مەن تۇسىنبەيتىندەرگە نەمەسە تۇسىنگىسى كەلمەيتىندەرگە بۇگىندە اسسامبلەيانىڭ نە ەكەنىن ايتقىم كەلەدى.
ونى بۇۇ-دا، ەقىۇ-دا، اوسشك-دە تانىدى.
اسسامبلەيا – بۇكىلحالىقتىق وكىلدىك!
ناق سوندىقتان اسسامبلەياعا ءوزىم جەتەكشىلىك ەتەمىن!
ناق سوندىقتان مەن بۇگىندە اسسامبلەيا – بۇل بارلىق 17 ميلليوندىق قازاقستاندىق دەدىم!
ارداقتى اعايىن!
اسسامبلەيانىڭ ەڭ باستى مىندەتى – ەلىمىزدەگى قوعامدىق كەلىسىم.
ال ۇلتارالىق تاتۋلىق ماسەلەسى اسسامبلەيانىڭ سان قىرلى قىزمەتىنىڭ ءبىر پاراسى عانا.
قازاقستانداعى قوعامدىق كەلىسىم – ەڭ الدىمەن قازاقتىڭ كەلىسىمى ەكەنىن مىقتاپ ەستە ۇستاعان ابزال.
تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىق ەل يەسى رەتىندە ەڭ الدىمەن قازاققا كەرەك.
قازاقتىڭ ىنتىماعى مەن بىرلىگى مىقتى بولمايىنشا، مەملەكەتتىڭ تۇتاستىق كەلبەتىن ساقتاۋ مۇمكىن ەمەس.
حالقىمىز «تار جەردە تابىسقان كەڭ جەردە كەلىسەدى» دەمەيتىن بە ەدى؟!
ەڭ تار زامانداردا قازاق قۇشاعىنا العان وزگە ەتنوس وكىلدەرى بۇگىندە ءوز باۋىرلارىمىز اتانىپ، بىزبەن ءبىر حالىققا اينالدى.
قۇرمەتتى وتانداستار!
ءبىز «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىن جۇزەگە اسىرۋعا كىرىسۋدەمىز.
بۇگىندە ءبىزدىڭ 2050 جىلعا دەيىنگى ەتنوسارالىق سالاداعى ستراتەگيالىق بولجامىمىزدى قالىپتاستىرۋعا تولىقتاي نەگىز بار.
قازاقستان 2050 جىلى قانداي ەل بولادى؟
2050 جىلى قازاقستاننىڭ جۇدىرىقتاي جۇمىلعان ءبىرتۇتاس حالىق، ۇلگىلى ۇلتتىق مەملەكەت بولاتىنىنا مەن سەنىمدىمىن.
قوعامدىق كەلىسىم ءبىرتۇتاس پوليەتنوستىق حالىق، مەملەكەت پەن ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارى، ساياسي پارتيالار، ءدىني كونفەسسيالار ءومىرىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى بولۋى ءتيىس.
قوعامدىق كەلىسىم جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنىڭ ەرەجە تۇتار قالىبى بولۋى ءتيىس.
مەنىڭ ءوز تاجىريبەمدە تالاي مارتە كوز جەتكىزگەن نارسەم – كەز كەلگەن ەڭبەك ۇجىمىندا ءوزارا تۇسىنىستىك پەن كەلىسىم بولعاندا عانا تابىستى.
سەسسيالاردىڭ بىرىندە مەن پاراحات حادجيمەتوۆاعا «بىرلىك» مەدالىن تاپسىردىم.
ول 67 جاستا، 10 گەكتار جەرگە باۋ-باقشا سالىپ، وسىنىڭ ەسەبىنەن بالالار ۇيىنە 156 بالانى وسىرۋگە كومەكتەسىپ ءجۇر!
بۇل ناعىز پاتريوت! ءبىز وسىندايلارعا كومەكتەسۋگە ءتيىسپىز! بۇل بارشا ءۇشىن ۇلگى!
جاڭا جاعدايلاردا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى تەك ارتا تۇسەتىن بولادى.
قوعامدىق كەلىسىم ءتيىمدى يننوۆاتسيالىق ەكونوميكاعا نەگىزدەلەدى.
ورتا تاپ قوعامدىق كەلىسىمنىڭ دىڭگەگىنە اينالادى.
قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتى ايقىن پەرسپەكتيۆالار، بولاشاعىنا سەنىمدىلىك، كاسىبي ءوسۋ ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتەرگە يە بولادى.
مەن مەرەيتويلى XX سەسسيا قارساڭىندا قول قويعان قحا-نى دامىتۋدىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسىندا ناق وسى ماسەلەلەر كورىنىس تاپقان.
بۇل – جاڭا ستراتەگيالىق قۇجات.
ونىڭ جىبەك جەلىسى – قوعامدىق كەلىسىم مەن ۇلتتىق بىرلىك.
تۇجىرىمدامانى تابىستى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن بىزگە مىنالار قاجەت:
ءبىرىنشى. وبلىس اكىمدەرىنە جەرگىلىكتى ەرەكشەلىكتەر مەن ەتنودەموگرافيالىق قۇرىلىمداردى ەسەپكە الا وتىرىپ، وڭىرلىك قحا-نى دامىتۋدىڭ تۇجىرىمداماسىن جاساۋ تاپسىرىلادى.
ەكىنشى. قوعامدىق كەلىسىم مەن الەۋمەتتىك باستامالاردىڭ ورتالىعى رەتىندە دوستىق ۇيلەرى جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ قاجەت.
مۇنداي ۇيلەر بارلىق وڭىرلەردە بولۋى ءتيىس.
بۇل جاي نارسە ەمەس.
ءبىراق مەن مىنانى بارشاڭىز ناقتى ۇعىنىپ العاندارىڭىزدى قالايمىن – قازاقستانداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ءۇشىن قانداي باعا دا كوپتىك ەتپەيدى.
اسسامبلەيا جانىنان دوستىق ۇيلەرى ديرەكتورلارىنىڭ رەسپۋبليكالىق ادىستەمەلىك كەڭەسىن قۇرىپ، جۇمىستىڭ ەڭ وزىق جانە ءتيىمدى تاسىلدەرىن تابۋدى جانە ورتاقتاندىرۋدى تاپسىرامىن.
مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى اسسامبلەيا حاتشىلىعىمەن بىرلەسىپ، دوستىق ۇيلەرى جۇمىستارىنىڭ تۇجىرىمداماسىن جاساسىن.
ولاردىڭ بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ وڭىرلىك ورتالىقتارى رەتىندەگى قۇقىقتىق مارتەبەسىن ايقىنداعان ءجون.
ءۇشىنشى. اسسامبلەيانىڭ «تىگى» مەن «كولبەۋى» ءار قازاقستاندىققا، اسىرەسە، ءار جاس قازاقستاندىققا جەتۋى مىندەت.
جاستاردى اسسامبلەيانىڭ قوعامدىق كەلىسىم قالىپتاستىرۋ جونىندەگى بارلىق دەڭگەيدەگى شارالارىنا تارتۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماڭىزدى.
ءتورتىنشى. قوعامدىق كەلىسىم بۇكىل حالىق ءومىرىنىڭ باستى قاعيداتى بولۋى ءتيىس.
اسسامبلەيانىڭ تۋى استىندا بارلىق وڭىرلەردە قوعامدىق كەلىسىم كەڭەستەرىن جاساقتاۋدى تاپسىرامىن.
سەسسيا قارساڭىندا ءبىزدىڭ وڭىرلەرىمىزدىڭ ەتنومادەني بايلىعىن كورسەتكەن، حالىقتىڭ بىرلىگىن نىعايتقان مەن باستاماشىلىق تانىتقان «بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ جول كارتاسى» مەگا-جوباسى مارەسىنە جەتتى.
بەسىنشى. قوعامدىق كەلىسىم حالىقارالىق اسپەكتىلەرگە يە.
قازاقستاننىڭ ەتنوسارالىق تولەرانتتىلىق پەن قوعامدىق كەلىسىم مودەلى ونىڭ تاياۋ جانە الىس شەتەلدەردەگى برەندىنە اينالدى.
اسسامبلەيانىڭ ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋعا ارنالعان «بولاشاق جولىنداعى ەستەلىك» جوباسى مەن تولەرانتتىلىق ماسەلەلەرى جونىندەگى ازاماتتىق فورۋمى حالىقارالىق رەزونانس الدى.
جاقىندا ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستىڭ اتقارۋشى حاتشىلىعى اسسامبلەيامەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى حاتتاماعا قول قويۋ باستاماسىن كوتەردى.
سول باستامانى قولداۋعا شاقىرامىن.
تاعى ءبىر مىسال. ۋكراينادا قازاقستاندىقتاردىڭ «بىرلىك» حاركوۆ قوعامدىق بىرلەستىگى بار.
سونىڭ ارقاسىندا جۇزدەگەن قازاق وتباسىلارى وسىدان 70 جىل بۇرىن باۋىرلاس ۋكراينا حالقىنىڭ بوستاندىعى ءۇشىن حاركوۆتى ازات ەتۋ ۇرىستارىندا قازا تاپقان وزدەرىنىڭ ۇلدارىنىڭ، اكەلەرىنىڭ، باۋىرلارىنىڭ زيراتتارىن ءبىلىپ، باسىنا باردى.
مەن ولارعا قازاق حالقىنىڭ ريزاشىلىق ءسوزىن جەتكىزەمىن.
مەن حاركوۆ باستاماشى توبىنىڭ مۇشەلەرى ماككا ساعىنعاليقىزى قاراجانوۆانى، تاتيانا نيكولاەۆنا كرۋپانى، لەونيد ميحايلوۆيچ كارتسەۆتى «قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ قوعامدىق «بىرلىك» التىن مەدالىمەن» ماراپاتتاۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىم.
التىنشى. اسسامبلەيانى دامىتۋعا ەكسپو-2017-گە دايىندىق قۋاتتى سەرپىن بەرۋى ءتيىس.
كورمەگە الەمنىڭ ونداعان ەلدەرىنەن، ونىڭ ىشىندە قازاقستاندىق ەتنوستار شىققان ەلدەردەن دەلەگاتسيالار قاتىسادى جانە ولار وزدەرىنىڭ ۇلكەن مادەني باعدارلاماسىن اكەلەدى.
اسسامبلەيا، ەتنومادەني بىرلەستىكتەر، حالىق ديپلوماتياسىنىڭ جاندى كوپىرى رەتىندە، كورمەنىڭ ەتنوستىق توپتار جەتىستىكتەرىنىڭ جارقىن كورىنىسىنە اينالۋى ءۇشىن جاعداي جاساۋلارى كەرەك.
قازاقستان حالقى ءبىزدىڭ مەيماندارىمىزدىڭ قوناقجاي قوجايىنىنا اينالۋى ءتيىس.
* * *
جاڭا كەزەڭدە ۇلتتىق بىرلەسۋ ۇدەرىسىندەگى قازاق حالقىنىڭ ءرولىن نىعايتۋ مىندەتى ءبىرىنشى كەزەككە شىعادى.
بىرىنشىدەن، قازاق حالقى قازاقستانداعى بارلىق ەتنوستىق، الەۋمەتتىك توپتار ءۇشىن ۇلتتىق مەملەكەتتىك قاۋىمداستىقتىڭ قۋاتتى تاريحي ءدىڭى رەتىندە كورىنىس تابادى.
ءبىز قازاق الەمىنىڭ تاريحي تۇرعىدا ەشقاشان تار مونوەتنوستى جانە مونومادەنيەتتى بولماعانىن بىلەمىز.
ءبىز ەشقاشان دا الەمدىك وركەنيەت ۇدەرىسىنەن بولەك دامىعان ەمەسپىز.
ودان دا بەتەر – ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز وسىناۋ الەمدىك ۇدەرىستى وزدەرى قالىپتاستىردى!
ءبىزدىڭ قازاقستاندا تۇراتىن بارلىق ەتنوستىق توپتارمەن – ەۋرازيا اۋقىمىندا – تالاي عاسىرلار بىرلەسە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىمىزدى اتاپ كورسەتۋ قاجەت.
ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز الەمگە مادەنيەت پەن رۋحانيلىقتىڭ قۋاتتاندىرۋشى ۇلگىلەرىن كورسەتتى – بىزدەر ولاردىڭ ىستەرىن جالعاستىرۋىمىز كەرەك!
قازىرگى زامانعى قازاقتار، اتا-بابا داستۇرلەرىن ۇستانا وتىرىپ، بىرلىكتىڭ، تولەرانتتىلىق پەن ءپاتريوتيزمنىڭ، مەملەكەت پەن قوعامعا قالتقىسىز قىزمەت ەتۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتۋى ءتيىس.
ەكىنشىدەن، بىزگە ۇلتتار ءۇشىن ورتاق تاريحي سانا-سەزىم قاجەت.
ءبىزدىڭ تاريحتى تانۋىمىز تۇتاس، وڭ سيپاتتا بولۋعا، قوعامدى بولىنىسكە سالماي، بىرىكتىرۋگە ءتيىس.
ۇلتتىق رۋحتى قاجەتتى بيىكتىككە كوتەرۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ شىنايى تاريحىمىزدىڭ، مادەنيەتىمىزدىڭ، ءدىنىمىزدىڭ قانداي ەكەنىن ايقىن سەزىنۋىمىز قاجەت.
قازاقتاردىڭ ۇلتتىق تاريحى، ولاردىڭ ەتنوگەنەزى مىڭداعان جىلدارعا سوزىلعان بىرەگەي اجىرامايتىن ۇدەرىس رەتىندە قاراستىرىلۋى ءتيىس.
وسى تۇرعىدا قازىرگى زامانعى قازاقستان ۇلى دالا وركەنيەتىنىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان شەشۋشى مۇراگەرلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە زاڭدى تۇردە كورىنىس تابادى.
مەن جوعارىدا اتاپ وتكەندەي، قازاقستان ەشقاشان وقشاۋلانعان ەمەس.
سوندىقتان دا تاريحتا، وقۋ پانىندەگىدەي، قازاقتار مەن وزگە حالىقتاردىڭ مادەني جانە ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستار ۇدەرىسى، ءتۇرلى ەتنوستاردىڭ ەل تاريحىنا ۇلەسى لايىقتى تانىلۋى ءتيىس.
ناتيجەسىندە قازاقستاندىقتاردىڭ تاريحي سانا-سەزىمى توپتاسۋعا، ءوزىنىڭ وتكەنىنە، قازىرگىسىنە جانە بولاشاعىنا پاتريوتتىق قارىم-قاتىناس قالىپتاستىرۋعا جۇمىس ىستەۋى ءتيىس.
ۇشىنشىدەن، ءبىز بۇكىل كۇش-جىگەرىمىزبەن قازاقتاردىڭ ىشكى بىرلىگىن نىعايتۋىمىز قاجەت. بۇگىندە ءححى عاسىر، يننوۆاتسيالار ۋاقىتى، سوندىقتان قازاق قوعامى دا بۇرىنعى عاسىرلارداعىداي بولا المايدى.
قازاقتىڭ زيالى قاۋىمى مەنىڭ ءسوزىمدى ەستۋى ءتيىس.
قازاقستان – ءبىزدىڭ جەرىمىز، ءبىز ءوز جەرىمىزدىڭ پەرزەنتىمىز.
اقيقات قاراپايىم: قازاقتاردىڭ بەلسەندى ارالاسۋىنسىز قازاقستاندا ەشقانداي ۇزاق مەرزىمدى قوعامدىق كەلىسىمنىڭ بولۋى مۇمكىن ەمەس.
بۇل جەر ءارقاشاندا ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىزدىڭ جەرى بولعان.
ول ەندى ءبىزدىڭ ۇرپاقتارىمىزدىڭ جەرى بولماق.
ءبىز ءوز جەرىمىزدەگى بەيبىت ءومىر ءۇشىن تىكەلەي جاۋاپتىمىز.
تولەرانتتىلىق ۇلتتىق قۇندىلىق جانە قازاقستان حالقىنىڭ يگىلىگى بولىپ تابىلادى.
ول قازاق حالقىنىڭ كوپ عاسىرلىق داستۇرلەرى مەن مادەني ۇلگى-قالىپتارى نەگىزىندە قالىپتاستى.
«ەل-جۇرت»، «جەتى اتا»، «قوناقجايلىلىق»، «اسار»، «سىيلاستىق»، «سابىرلىلىق» – بۇل ۇعىمدار قازاقتاردىڭ دۇنيەتانىمى جانە ءومىر سالتتارىنىڭ نەگىزىندە جاتىر.
وسىنداي قۇندىلىقتاردىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ ورتاق ۇيىمىزدە بەيبىتشىلىك پەن تىنىشتىق ساقتالىپ وتىر.
سوندىقتان قازاقتاردىڭ تولەرانتتىلىقتى قالىپتاستىراتىن وزىنە ءتان الەۋمەتتىك-مادەني ەرەجەلەرىن، سالتتارى مەن داستۇرلەرىن جالپىادامزاتتىق ماقساتتاعى ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرالاردىڭ بەلگى-نىشانى رەتىندە قاراستىرۋ قاجەت.
وسى تاجىريبەنى قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-داعى وكىلدىگى جۇمىسى باعىتتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە تانۋ ءتيىمدى بولار ەدى.
تورتىنشىدەن، تاۋەلسىزدىك جىلدارى ىشىندە قازاقستانداعى تىلدەردىڭ، مادەنيەتتەر مەن سالت-داستۇرلەردىڭ ەتنوستىق كوپتۇرلىلىگى سەنىمدى ۇندەستىككە، وزىنە ءتان رەڭكتەر مەن اسەمدىكتەر مولشىلىعىنا يە بولدى.
بۇگىندە، الەمدە ءتۇرلى باعالاۋلار بويىنشا، كۇن سايىن 10-25-كە دەيىن جازبا تىلدەر جويىلىپ، ەتنوستىق مادەنيەتتەردىڭ بۇتىندەي ءبىر قاتپارلارى كەلمەسكە كەتۋدە!
چاميكۋرو تىلىندە سويلەيتىندەردىڭ ەڭ سوڭعىلارىنىڭ ءبىرى ناتاليا سانگاما بىلاي دەگەن بولاتىن:
«مەن چاميكۋرو تىلىندە ارماندايمىن، ءبىراق ءوز ارماندارىمدى ەشكىمگە ايتىپ بەرە المايمىن، ويتكەنى، ەندىگى جەردە چاميكۋرو تىلىندە ەشكىم سويلەمەيدى. سەنىڭ ەڭ سوڭعى بولۋىڭ جالعىزدىققا ۇرىندىرادى».
ەياك تىلىندە ەڭ سوڭعى بولىپ سويلەگەن، 2008 جىلعى قاڭتاردا دۇنيەدەن وتكەن مەري سميت مىناداي ۇندەۋ جاساعان بولاتىن:
«سەنىڭ تىلىڭدە سويلەيتىن سوڭعى ادام بولۋ وكىنىشتى. مەن سياقتى جالعىز قالماۋ ءۇشىن ءوز باستاۋلارىڭا قايتا ورالىپ، ءوز تىلدەرىڭدى ۇيرەنۋلەرىڭدى وتىنەمىن».
قازاقستاندا تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا بىردە-بىر ەتنوس ءوز ءتىلىن جوعالتقان جوق.
ءبىز ءتىپتى ەڭ شاعىن ەتنوستىق توپتار – اسسيريالىقتاردىڭ، رۋتۋلداردىڭ، لاكتاردىڭ جانە باسقا دا توپتاردىڭ مادەنيەتتەرىن ۇقىپتىلىقپەن ساقتايمىز جانە ولاردى دامىتۋ ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتەر جاساۋدامىز.
قازاق جەرى 100-دەن استام ەتنوستى بىرىكتىردى.
ارينە، وسى ەتنوستىق ءارالۋاندىقتىڭ ءبارى ءبىرتۇتاس ۇلتقا اينالۋى ءۇشىن جاقسى تسەمەنت قاجەت.
بۇگىندە ۇلتتى بىرىكتىرۋشى باستى فاكتور قازاق ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل بولىپ وتىر.
بەسىنشىدەن، بىزگە مەنتاليتەت مودەلىن، «قازاقستان-2050» جاڭا ساياسي باعىتىنىڭ نەگىزىندە ەلدىڭ بولاشاق بەينەسىن قالىپتاستىرۋ قاجەت.
بۇل بەينە شىنايى، تارتىمدى جانە رۋحتاندىرۋشى بولۋى ءتيىس.
جاھاندىق سىن-قاتەرلەر جاعدايىندا ءوزىمىزدىڭ مادەني كودىمىز: ءتىلدى، سالت-داستۇرلەردى، قۇندىلىقتاردى ساقتاي وتىرىپ قانا وعان بالامالى جاۋاپ قايتارا الامىز.
وتانعا، تۋعان جەرگە، ءوزىمىزدىڭ اتا-بابالارىمىزعا، ءوزىمىزدىڭ ءبىرتۇتاس جانە بولىنبەيتىن تاريحىمىزعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك بۇكىل قازاقستاندىقتار ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزعا يە.
ءبىزدىڭ اسىل مۇراتتارىمىز – تاۋەلسىزدىك، بىرلىك، كەلىسىم جانە وركەندەۋ.
ونى قازاقستاننىڭ حالقى ءوزى قالىپتاستىردى.
ۇلت بىرلىگىن نىعايتۋدا ينتەلليگەنتسيا قىزمەتى ايرىقشا ماڭىزعا يە.
تەك ينتەلليگەنتسيا عانا قوعامدى توپتاستىرۋدىڭ رۋحاني ۇدەرىسىنە باسشىلىق جاساي الادى.
ءبىزدىڭ ەلوردامىز وسى جۇمىستىڭ ورتالىعىنا اينالۋى ءتيىس.
سوندىقتان دا ءبىز استانادا الەمدىك دەڭگەيدەگى وپەرا جانە بالەت تەاترىن – «استانا-وپەرانى» سالدىق، قازاقستان تاريحىنىڭ جاڭا مۇراجايىن قۇرۋدامىز.
التىنشىدان، ءبىزدىڭ بىرلىك فورمۋلامىز ناقتى ىستەر توڭىرەگىندە قالىپتاسادى.
ول ءبىزدىڭ بىرلىگىمىزدىڭ ەڭ بەرىك، ماتەريالدىق نەگىزى.
مەن اركىم مەنشىك يەسى بولعاندا قوعامدىق كەلىسىمنىڭ ءىس جۇزىندە جۇزەگە اساتىنىنا بەرىك سەنىمدىمىن.
سوندىقتان دا مەن ۇكىمەتكە «حالىقتىق ءىرو» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋدى تاپسىردىم.
اسسامبلەيا بۇل باعدارلامانى تۇسىندىرۋگە بەلسەندى اتسالىسۋدا.
بۇل – وتە ماڭىزدى، بۇكىلحالىقتىق ءىس. ونى جالعاستىرۋ قاجەت.
بۇگىندە ءبىز بىرلىك پەن تولەرانتتىلىق ءبىزدىڭ اكتيۆىمىز، ەلدى جاڭعىرتۋعا سالعان ەكونوميكادان تىس ينۆەستيتسيالارىمىز دەپ سەنىممەن ايتا الامىز!
بۇگىندە بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ساياساتىنىڭ تىكەلەي ەكونوميكالىق تيىمدىلىككە يە ەكەنى بارشاعا ءمالىم.
ىشكى تۇراقتىلىق ينۆەستورلار سەنىمىن نىعايتۋعا، ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا جاعداي جاسايدى.
جەتىنشىدەن، جاھاندىق ترەندتەردى ەسكەرە وتىرىپ، ءبىز مەملەكەتتىڭ، قوعام مەن ءدىننىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناستارىنىڭ ءتيىمدى مودەلىن تابۋعا ءتيىسپىز.
ءبىزدىڭ تاريحي تاڭداۋىمىز – زايىرلى مەملەكەت پەن قوعام.
ءبىراق زايىرلى دەگەن اتەيستىك دەگەندى بىلدىرمەيدى.
زايىرلى دەگەنىمىز – ىلگەرىشىل، بەيبىتسۇيگىش، تولەرانتتى، اشىق قوعام.
ءبىز ءداستۇرلى دىندەردى قولدايمىز، ءبىراق كەز كەلگەن ەكسترەميزمدى ۇزىلدى-كەسىلدى تەرىسكە شىعارامىز.
جاستاردى بىزدەر ءۇشىن بوگدە راديكالدى ءدىني اعىمداردان قورعاۋ قاجەتتىگىنە مەنىڭ سەنىمىم مول.
ءبىزدىڭ ۇلى دالا مىڭداعان جىلدار بويى تولەرانتتى، ياعني تاعاتتى بولدى.
سونىمەن بىرگە، مەن تولەرانتتىلىقتىڭ، كەيبىرەۋلەر ويلايتىنداي، ويىڭا كەلگەندى ىستەۋ ەمەس ەكەنىن دە اتاپ كورسەتكىم كەلەدى.
تولەرانتتىلىق – ءوزىمىز نىعايتىپ، ساقتايتىن جانە بۇكىل ۇرپاقتى تاربيەلەيتىن ءبىزدىڭ قوعامىمىزدىڭ پاراساتتىلىق قالىبى.
قۇرمەتتى سەسسياعا قاتىسۋشىلار!
ەكى ونجىلدىقتا قازاقستان جولى جاڭا تاۋەلسىز ەلدەر ءۇشىن ۇلتتىق تابىستىڭ ۇلگىلى مودەلىنە اينالدى.
بۇل – بۇكىل قازاقستاندىقتاردىڭ ەڭبەكسۇيگىشتىگى مەن توپتاسقاندىعىنىڭ ناتيجەسى!
بۇل – ۇلتتىڭ ناعىز پاسسيونارلىق بۇلقىنىسى!
بۇل – تەك كۇشتى حالىقتارعا عانا ءتان ۇلى قابىلەت.
ءبىز وسىنداي حالىققا اينالدىق جانە وسى بيىكتىكتە قالۋعا ءتيىسپىز!
قازاقستان – بۇل ءبىرتۇتاس جەر، ءبىرتۇتاس حالىق، ءبىرتۇتاس بولاشاق.
ءبىزدىڭ مەرەيتويلىق سەسسيامىز – بۇكىل قازاقستاندىقتاردىڭ يگىلىگى جولىنداعى جاڭا جۇمىستار ءۇشىن جاقسى باستاۋ.
الدىمىزدا ۇلكەن جوسپارلار تۇر.
ولاردى جۇزەگە اسىرۋ جاھاندىق قۇبىلۋلاردىڭ كۇردەلى جاعدايلارىندا جۇرەتىن بولادى. وعان بۇگىننەن باستاپ دايىن بولىپ، حالىق بىرلىگىن بۇكىل كۇش-جىگەرمەن بەكەمدەۋ قاجەت.
سوندىقتان دا ءبىز ءبىر حالىقپىز – ءبىر ەلمىز – ءبىر تاعدىرمىز!
مەن بۇكىل قازاقستاندىقتاردى الداعى قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن!
بارلىق سەسسياعا قاتىسۋشىلارعا، بۇكىل حالىققا جانە جاھاندىق الەمدەگى ءبىزدىڭ بارلىق دوستارىمىزعا زور تابىستار تىلەيمىن!
پرەزيدەنتتەن كەيىنگى ءسوز قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، اسكەري عىلىمدار دوكتورى، پروفەسسور كيم سەرىكباەۆقا بەرىلدى. مەن كوپۇلتتى ەلىمىزدىڭ ارداگەرلەرى اتىنان بۇگىنگى سالتاناتتى جيىننىڭ ناتيجەلى وتۋىنە تىلەك بىلدىرەمىن، دەپ باستادى ءسوزىن ول. قازاقتىڭ ەرلىك تاريحىنداعى جەڭىستەردىڭ تۇپكى تامىرى – بىرلىك. ءسىز، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى، وسى ساياساتتى ىسكەرلىكپەن قولدانىپ، الاشتىڭ عاسىرلىق ارمانى – تاۋەلسىز قازاق ەلىن قۇردىڭىز، شەكارامىزدى نىعايتىپ، كوك تۋىمىزدى الەمگە تانىتتىڭىز. پاتريوتيزم دەگەن وسى ەمەس پە؟ ءيا، وسى.
«بولامىز با، الدە بورداي توزامىز با؟» دەگەن قيىن كۇندەردە، ءسىز، قۇرمەتتى ەلباسى، بىلاي دەگەنسىز: ء«بىز تەك بىرلەسىپ قانا، بۇكىل حالىقتىڭ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرىپ قانا العا باسا الامىز». بۇل سانالى ەلگە ايتىلعان ەرەكشە ءسوز – بەرەكەنىڭ باسى بولدى. بۇگىنگى 20-سەسسيا – ۇلتتىق تۇتاستىقتىڭ كەپىلى. مەنىڭشە، بۇل دا – پاتريوتيزم».
وسىلاي دەگەن شەشەن ۇلى وتان سوعىسى كەزىندەگى قازاقستاندىقتاردىڭ ەرلىگىنە توقتالىپ ءوتتى. ك.سەرىكباەۆتىڭ ايتۋىنشا، ول جانە ونىڭ كۇرداستارى مەكتەپ پارتاسىنا ۇلى وتان سوعىسى باستالعاندا وتىرعان. «جەڭىس كۇنى» – بۇل ءبىزدىڭ بالالىق شاعىمىز، دەپ جالعاستىردى ءسوزىن پولكوۆنيك. ونىڭ ءمانى مەن ماڭىزىن ءبىز جاستاردىڭ بويىنا ءسىڭىرۋىمىز قاجەت. بۇگىن ءسىز قازاقستاندىقتاردىڭ حاركوۆ ماڭىنداعى ەرلىگى تۋرالى فاكتىنى ايتتىڭىز. قازاقستاندىق ءۇش ديۆيزيانىڭ باسقىنشىلارعا قارسى باتىرلىقپەن كۇرەسكەنى جونىندەگى حابار ۇزاق جىلدار بويى قۇپيا ساقتالىپ كەلىپتى.
شەشەننىڭ ايتۋىنشا، حاركوۆ ماڭىندا 20 مىڭ قازاقستاندىقتىڭ تاعدىرى جاتىر. حاركوۆ مايدانىندا قازا تاپقان ەرلەردىڭ ەسىمدەرى تابىلىپ، ولاردىڭ ۇرپاقتارى ءىز-تۇزسىز كەتكەن اتا-اكەلەرىنىڭ تاعدىرىن ءبىلىپ جاتىر. ءبىزدىڭ جاستارىمىز – بولاشاعىمىز، دەپ جالعاستىردى ءسوزىن ك.سەرىكباەۆ. وسىعان بايلانىستى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى مەن قورعانىس مينيسترلىگىنەن تاربيەلىك ماڭىزى ەرەكشە «ەرلىككە قۇرمەت ساباعى» باعدارلاماسىن ەنگىزۋدى وتىنەمىن. سونداي-اق ول جاستارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرەتىن اسكەري-تەحنيكالىق مەكتەپتەردى قۇرۋدى ۇسىنىپ، بەيبىت كەزدە باتىرلىق كورسەتكەن بىرنەشە اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ اتى-جوندەرىن اتادى.
جەزقازعان تاريحي ارحەولوگيالىق ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى زۋلفيا چۋماكوۆا چەشەن-ينگۋش ەتنوسىن قازاقستانعا جەر اۋدارعان كەزدە دۇنيەگە كەلگەن ەكەن. وسىندا ءبىز وسىپ-وندىك. ءقازىر جەزقازعاندا تۇرىپ جاتىرمىن. ءبىز ءسىزدىڭ قاراعاندى وبلىسىنا ەرەكشە نازار اۋداراتىنىڭىزدى جاقسى بىلەمىز. ورتالىق قازاقستاندا جەزقازعان – بەينەۋ تەمىر جولى قۇرىلىسى وتە ماڭىزدى. بۇل ءبىز ءۇشىن ءومىر جولى بولىپ تابىلادى، دەدى ول.
ز.چۋماكوۆا وسىدان 18 جىل بۇرىن وتكەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءبىرىنشى سەسسياسىن ەسكە الدى. ونىڭ ايتۋىنشا، سول جيىندا ەلباسىنىڭ ايتقان سوزدەرى بۇگىن ناقتى شىندىققا اينالدى. وتكەن جىلداردىڭ قيىندىقتارى ارتتا قالدى. قازاقستان حالقىنىڭ ىنتىماعى ارقاسىندا ەلىمىز وسىنداي دەڭگەيگە كوتەرىلدى. ءسىزدىڭ تاپسىرۋىڭىزبەن تۇرعىزىلعان قازاق ءۇيىنىڭ جىلۋى بۇگىندە ۆايناحتاردى رۋحاني جاعىنان جىلىتىپ كەلەدى، دەدى شەشەن.
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جيىنىنا رەسەيلىك ساياساتكەرلەر دە كەلگەن ەكەن. رەسەيلىك ساياساتكەر قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى جونىندە وي-پايىمىن ورتاعا سالدى. قازاقستاننىڭ ايتارلىقتاي تابىسقا جەتۋى مەملەكەت باسشىسى ن.ا.نازارباەۆتىڭ جۇرگىزگەن ساياساتىنىڭ جەمىسى دەپ بىلەمىن، دەدى يۋري سولوزوبوۆ. ساليقالى جۇزەگە اسىرىلعان ساياساتتىڭ ناتيجەسىندە قازاقستاندا ساياسي تۇراقتىلىق، ەتنوسارالىق تاتۋلىق قالىپتاستى. اسسامبلەيا قۇرىلىپ، جۇمىس ىستەي باستاعاننان بەرى بۇل قۇرىلىم ءوزىنىڭ ومىرشەڭدىگىمەن تانىلدى.
ساياساتكەر، سونداي-اق رەسەيلىكتەردىڭ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنان مودەل الۋى قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندىق مودەل الەم ەلدەرىنە ۇلگى بولادى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ىس-ارەكەتىن پايدالانۋعا قام جاساعان ەلدەر الەمدە بارشىلىق.
«دينار-ەلەكتروماش» جشس ءىس باسقارۋشىسى سەرگەي ۆيشنياك قازىرگى كەزدە كاسىپورىندا 200-دەن اسا ادام جۇمىس ىستەسە، ۇجىم 20 ەتنوس وكىلدەرىنەن تۇراتىنىن العا تارتتى. ءار جۇمىس كۇنى تەلەديداردان پرەزيدەنتپەن بىرگە مەملەكەتتىك گيمندى ورىنداۋدان باستالادى، دەپ ءسوزىن ساباقتاعان ول «قازاق ەلى» ءبىز ءۇشىن وتان، تۋعان جەر، دەپ اعىنان جارىلدى. قازىرگى تاڭدا فيرمامىزعا جاڭادان جۇمىسقا كەلگەندەرگە، سونىڭ ىشىندە شەت ەلدەردەن اۋىسقان قىزمەتكەرلەرىمىزگە قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋدى باستى مىندەت ەتىپ قويىپ وتىرمىز. قازاقتاردىڭ ءسالت-داستۇرى، ول ەڭ الدىمەن ادامزاتتى ءسۇيۋ، قوناقجايلىق جانە دە جاقىنىنا كومەكتەسۋ. سوندىقتان دا ءبىز ءوز كاسىپورنىمىزدا ساداقا مەن اس بەرۋ جانە قاسيەتتى جۇمادا داستارقان جايۋ سياقتى سالتتاردى ورىنداپ كەلەمىز. ءاربىر جۇمادا تىگىلگەن كيىز ءۇيىمىز قوناقتان ارىلمايتىنىن بۇكىل قالا بىلەدى. ۇيلەنگەندەر بولسا، فيرما قولداۋ كورسەتىپ، باسپانامەن قامتاماسىز ەتەدى. مەديتسينالىق كومەكتى دە رەسەيدەن كوشىپ كەلگەن قازاقتار كورسەتىپ جاتىر.
شەشەننىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، سوڭعى 10 جىل ىشىندە فيرمادا جۇمىس ىستەيتىندەر وتباسىلارىندا بالا سانى ارتا ءتۇسىپتى. وسىعان وراي وتباسىلارعا قولداۋ كورسەتۋ دە ارتا تۇسكەن. جالپى، ول ءوزىنىڭ «قازاق ەلى» بىرلەستىگىن قولدايتىندىعىن ءبىلدىردى جانە ونىڭ ەڭ باستى ماقساتى حالىقتى بىرىكتىرەتىن، ورتاق قۇندىلىقتارعا جۇمىلدىراتىن كۇش ەكەنىنە نازار اۋدارتتى. ەلباسىنىڭ اتقارىپ وتىرعان جۇمىستارىنا رياسىز ريزاشىلىعىن جەتكىزە وتىرىپ، ۇلتتىق بىرلىكتىڭ باسىندا تۇرعانى ءۇشىن راحمەتىن جەتكىزدى. ءبارىمىز دە قازاقستاندا ءومىر سۇرەمىز! تۋعان ءۇيىم، انا ءتىلىم جانە اللا تاعالا ءبىزدى قولداسىن! دەدى سەرگەي ۆيكتوروۆيچ ءسوزىنىڭ سوڭىندا.
ءوزىن ءىلياس جانسۇگىروۆ اتىنداعى جەتىسۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتىمىن دەپ تانىستىرعان ەلەنا ميحەەۆا پرەزيدەنتتىڭ اسسامبلەيانىڭ ءحىح سەسسياسىندا كوتەرگەن «مەملەكەت جاستار ءۇشىن – جاستار مەملەكەت ءۇشىن» دەگەن باستاماسى ءبىرقاتار مىندەتتەردىڭ اتقارىلۋىنا مۇرىندىق بولعاندىعىن العا تارتتى. ەڭ باستىسى – جاستار ساياساتىنىڭ تۇجىرىمداماسى قابىلدانىپ، ول جاستاردىڭ مەملەكەتتەگى ءوز ورنىن ايقىنداۋىنا جانە دە قاجەتتى ىستەن قورىتىندى شىعارۋىڭا مۇمكىندىك بەردى. بىرىنشىدەن، ءوز جەرىنە ادال بولۋ كەرەك. الەمنىڭ سان ەلدەرىندە بولعان سپورتشى ۆاسيلي سكۆورتسوۆتىڭ تالدىقورعاننان ارتىق جەر جوق، دەگەن ءسوزىن العا تارتا وتىرىپ، ستۋدەنت قىز ونىڭ «مەن ەۋروپالىقتار قىزعاناتىنداي ەتىپ، ونى سوندايلىق دەڭگەيگە جەتكىزەمىن»، دەگەن ءسوزىن دە كوپشىلىككە جەتكىزدى.
ەكىنشىدەن، ءبىز تۋعان ەلىمىز ءۇشىن نە ىستەي الامىز جانە ءوز تۋعان جەرىمىزدە ءوزىمىزدى قالاي كورسەتە الامىز دەگەنگە دەن قويۋىمىز قاجەت. مەنىڭ دوستارىمنىڭ اراسىندا ءبىر كاسىپكەر بار، دەي كەلىپ، شەشەن ونىڭ ۇستانىمى: «قول قۋسىرىپ وتىرۋعا ۋاقىت جوق. ءوزىڭ ءۇشىن ءتيىمدى شارۋا ىستەسەڭ، ول ەلىڭە دە پايدالى بولۋى ءتيىس»، ەكەنىن دە تىلگە تيەك ەتتى. وسىلايشا تالدىقورعاندىق ستۋدەنت بىرنەشە مىسالدارمەن ەڭبەكسىز باقۋاتتىلىقتىڭ بولمايتىنىن، قازاقستاننان باسقا جەردە جۇماق جوقتىعىن دا قاپەرگە سالدى.
ءارى قاراي ءسوزىن قازاقشا جالعاستىرعان ە.ميحەەۆا بىلاي دەدى: «بىرىنشىدەن، ناعىز پاتريوت – مەن ءۇشىن ءسىز، مارتەبەلى ەلباسى. ەلىمىز ءۇشىن اتقارىپ جاتقان ءىسىڭىز – تولاعايدىڭ تاۋىنداي. ءبىز سىزدەن ۇلگى الامىز.
ەكىنشىدەن، ناعىز پاتريوت قازاق حالقى – قانشاما ۇلىستىڭ باسىن ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا بىرىكتىرىپ، شايقالتپاي، شاشىپ الماي ەلىمىزدىڭ بىرلىگىن ساقتاپ وتىر. ۇشىنشىدەن، بۇل انالار. انا جۇرەگى – بەيبىتشىلىكتىڭ باستاۋى، جاننىڭ جىلۋى، بالا باقىتىنىڭ بەكەتى».
ارى قاراي شەشەن 15 جىلدا 340 بالا تاربيەلەگەن تۇياق اپايدى اۋىزعا الىپ، سول بالالاردىڭ ء100-ى بىلىكتى مامان بولىپ شىققانىنا نازار اۋدارتتى. قازىرگى تاڭدا 25 قىز تۇرمىسقا شىقسا، 15 ۇلى ۇيلەنگەنى بەلگىلى بولدى. بۇل ءبىر وتباسىنىڭ ءوزى بۇكىل ءبىر اسسامبلەياعا تاتيدى، دەپ ءسوزىن ساباقتاي تۇسكەن ە.ميحەەۆا اكە-شەشەسى قازاقتار بولعانىمەن، تاربيەسىندەگى بالالاردىڭ ءار ەتنوستان ەكەنىن اتاپ ءوتتى. زالدا وتىرعان تۇياق اپايعا ۇلكەن راحمەتىن جەتكىزگەن ە.ميحەەۆا «قازاق تىلىندە سويلەۋدى مەن جوعارى مادەنيەتتىلىكتىڭ، تەكتىلىكتىڭ بەلگىسى دەپ بىلەمىن»، دەگەندى دە ايتا كەتتى. جەرى ءجاننات، اۋاسى دارۋمەن، ادامى اسىل قازاق جەرىندە تۇرىپ، وسى ەلدىڭ تىلىندە سويلەپ، ەلىمدى وتانىم دەپ ايتۋ – مەن ءۇشىن اسا قىمبات قۇندىلىق. سوندىقتان دا مەن ءوزىمدى پاتريوتپىن دەپ ايتا الامىن، دەدى ءسوزىنىڭ سوڭىندا ستۋدەنت قىز.
قوستاناي وبلىسىنداعى «دەەۆسكي» جشس باس ديرەكتورى ولەگ دانيلەنكو ءسوزىن ەلباسىعا ءوزىنىڭ جانە ارىپتەس ديقاندار اتىنان العىس بىلدىرۋدەن باستادى. ءسىزدىڭ تىكەلەي قولداۋىڭىزدىڭ ارقاسىندا بۇگىنگى كۇنى اۋىل شارۋاشىلىعى العا باسىپ تۇر. وسىدان 15 جىل بۇرىن مەن اگروكاسىپورىنعا باسشى بولىپ تاعايىندالعانىمدا ءسىز حالىقتى تاراتپاي، استىق وسىرۋگە جۇمىلدىرۋدى تاپسىرعان ەدىڭىز. سول تاپسىرماڭىزدى بۇگىنگى كۇنى بۇلجىتپاي ورىندادىم دەپ ايتا الامىن، دەدى داڭعايىر ديقان. ودان ءارى شەشەن ءوزىنىڭ اۋىلشارۋاشىلىق سەرىكتەستىگىنىڭ جەتىستىكتەرىن، بۇگىنگى كۇنى مەملەكەتتەن ءبىر تيىن دا كومەك الماي استىق ءوسىرىپ وتىرعاندىعىن ايتىپ ءوتتى. ءوزىن تەرەڭنەن تانىستىرعان شەشەن دانيلەنكو اۋلەتىنەن ءۇشىنشى ۇرپاق بولىپ قازاق جەرىندە استىق ءوسىرىپ وتىرعانىن جەتكىزدى. مەنىڭ ۇلىم دا استىق وسىرۋمەن اينالىسىپ، ءبىزدىڭ اۋلەتتىڭ ءداستۇرىن جالعاستىرۋدا، دەدى ول. سونىمەن بىرگە، و.دانيلەنكو سوناۋ داعدارىس جىلدارىندا قازاقستاننان وزدەرىنىڭ تاريحي وتاندارىنا كوشىپ كەتكەندەردىڭ ورالىپ جاتقانىن ايتتى. سوڭعى جىلدارى 141 وتباسى ورالدى، دەدى ول.
بۇدان كەيىنگى كەزەكتە ءسوز العان الپينيست ماقسۇت جۇماەۆ ەلباسىنا، اسسامبلەيا قاتىسۋشىلارىنا قاراتا ايتقان سوزىندە: «مەنى قازاقستان سەكىلدى جوعارى بەلەستەر مەن اسۋلار قىزىقتىرادى. ال جوعارى اسۋدى باعىندىرۋ ءۇشىن سەنىم مەن قولداۋ اۋاداي قاجەت ەكەنىن بىلەمىن. ءبىز – قازاقستان حالقىمىز. سوندىقتان، ءبىز ءبىر ەلمىز جانە ءبىزدىڭ تاعدىرىمىز دا ءبىر. ءبىزدىڭ كوماندامىزدا ءبارىمىز سەنەتىن ءبىر ليدەر بار. ول – ءسىز، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى!» دەي كەلە، ەلباسىمەن بىرگە XXI عاسىردىڭ بيىك بەلەسىن باعىندىراتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
سپورت ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ناعىز حالىقتىق ىسكە اينالدى. ونىڭ ناتيجەسى دە كوپ ۋاقىت كۇتتىرگەن جوق. وتكەن جانە بيىلعى جىلى تاريحتا العاش رەت ءبىزدىڭ جىگىتتەر قىسقى سپورت تۇرلەرى بويىنشا الەم چەمپيوناتتارىنىڭ جەڭىمپازدارى اتاندى. مۇنداي جەڭىستى قازاقستان 18 جىل كۇتكەن بولاتىن، دەدى ءوز سوزىندە م.جۇماەۆ. وسىلاي دەي كەلە، ول ساحناعا جاڭا چەمپيونداردى، اتاپ ايتقاندا، كونكيمەن سىرعاناۋ سپورتى بويىنشا قازاقستان تاريحىنداعى العاشقى الەم چەمپيونى دەنيس كۋزيندى، مانەرلەپ سىرعاناۋ سپورتى بويىنشا الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى دەنيس تەندى، فريستايل سپورتى بويىنشا الەم كۋبوگىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى دميتري رەيحەردتى، كاسىپقوي بوكسشىلار اراسىندا WBA، IBO تۇجىرىمى بويىنشا الەم چەمپيونى گەننادي گولوۆكيندى، قازاق كۇرەسىنەن 2012 جىلعى «قازاقستان بارىسى» اتانعان بەيبىت ىستىباەۆتى شاقىردى.
ساحنا تورىندە ءسوز العان بىلعارى قولعاپ شەبەرى گەننادي گولوۆكين: «مەنەن ۇلتىمدى سۇراعان كەزدە: «اكەم – ورىس، انام – كورەي، ال مەن قازاقپىن!» دەپ جاۋاپ بەرەمىن. مەن بارلىق جەڭىسىمدى ءوزىمنىڭ ەلىمە، ءوزىمنىڭ حالقىما جانە ءوزىمنىڭ پرەزيدەنتىمە ارنايمىن! نۇرسۇلتان ءابىشۇلى! مەن ورتا سالماق بويىنشا قولعاپ ءتۇيىستىرىپ ءجۇرمىن. بىزدەن، ياعني قازاقستاندىقتاردان جوعارى سالماق دارەجەسىندەگى سپورتشىلار دا قايمىعادى. ال ءسىز، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى، ساياساتتا اۋىر سالماقتا ءجۇرسىز جانە ءدايىم جەڭىپ ءجۇرسىز. ءبىز ءسىزدىڭ كوشباسشىلىعىڭىزدىڭ ارقاسىندا تەك العا عانا قادام باساتىن بولامىز»، دەي كەلە، پرەزيدەنتكە زور دەنساۋلىق پەن ساتتىلىك تىلەدى.
مانەرلەپ سىرعاناۋ سپورتى بويىنشا الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى دەنيس تەن الەمدىك مانەرلەپ سىرعاناۋ قازاقستان تاراپىنان باسەكەلەستىكتى كۇتپەگەنىن، ماسەلەن، الەم چەمپيوناتىندا 9 مىڭ كورەرمەنى بار زال قازاقستاندىقتارعا تىكەسىنەن تىك تۇرىپ قولداۋ كورسەتكەنىن اتاپ ءوتتى. ولاردىڭ ىشىندە تەك قازاقستاندىقتار عانا ەمەس، جاپوندىقتار، يتاليالىقتار، امەريكالىقتار، كورەيالىقتار، سونداي-اق، باسقا دا ۇلتتىڭ وكىلدەرى بولدى. ولار بىزگە كەلىپ، قازاقستانعا كەلگىسى كەلەتىندەرىن، قازاق ءتىلىن ۇيرەنگىسى كەلەتىندەرىن ايتىپ جاتتى. سوندىقتان، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى، ءبىزدىڭ جەڭىسىمىز – ءسىزدىڭ دە جەڭىسىڭىز، دەدى.
كونكيمەن سىرعاناۋ سپورتى بويىنشا الەم چەمپيونى دەنيس كۋزين الەم چەمپيونى بولۋدى ارماندامايتىن سپورتشى بولمايتىنىن، بۇل جولدا ول ءارتۇرلى قيىندىقتاردى باستان كەشىرگەنىن ەسىنە الدى. قازاقستان بۇگىندە 22 جىلدى ارتقا تاستادى. ال ەندىگى كەزەكتە ءبىزدى جاڭا قاشىقتىقتار كۇتىپ تۇر. قازاقستان ولاردى دا ۇلكەن رەكوردپەن ءجۇرىپ وتەدى دەگەن سەنىمدەمىن، دەسە، فريستايل بويىنشا الەم كۋبوگىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى دميتري رەيحەرد تە قازاقستاندىقتارعا ءوزىنىڭ يگى تىلەگىن جەتكىزدى. مەن شاڭعى فريستايلىمەن شۇعىلدانامىن. بۇل سپورت تۇرىنە تەحنيكا مەن كۇش-جىگەر، سونداي-اق، ويلىلىق ايرىقشا قاجەت. ەگەر ءسىز، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى، ءدال وسى سپورت تۇرىمەن شۇعىلداناتىن بولساڭىز، ول سىزگە مىندەتتى تۇردە ۇنار ەدى. سەبەبى، قازاقستان ءدال ءقازىر ءدال وسىنداي ويىن ءستيلىن كورسەتۋدە! دەدى.
ال بەيبىت ىستىباەۆ ءوز سوزىندە: «مارتەبەلى ەلباسى، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى! قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ كاپيتانى – ءسىز. قۇرمەتتى قازاقستان حالقى! ەلباسىنىڭ جانە سىزدەردىڭ الدارىڭىزدا ءبىز قازاقستان تۋىن، «قازاقستان بارىسى» التىن بەلدىگىن ەل نامىسىنداي بيىك ۇستاپ وتەمىز دەپ انت بەرەمىز!» دەدى.
سپورتشىلاردىڭ سوزدەرىنەن كەيىن اسسامبلەيانىڭ حح سەسسياسى ءوز جۇمىسىن اياقتاۋعا بەت الدى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءسوز سويلەۋگە جازىلعانداردىڭ ءبارى سويلەپ بولدى، ءبىراق شىعىپ سويلەيمىن دەۋشىلەرگە جول اشىق، دەدى. سويلەۋشىلەر بولا قويماعان سوڭ، ەلباسى الدىڭعى قاتاردا وتىرعان 120 جەتىم بالانىڭ اناسى تۇياق ەسقوجينانى مىنبەرگە ءوزى شاقىردى. وسى كۇنى ءبىر بالانى دا اسىراي الماي، باستارى قاتىپ جۇرگەن اتا-انالار بار، ال ءسىز جۇزدەگەن بالانى ءوسىرىپ وتىرسىز. سول تاجىريبەڭىزدى جۇرتقا ايتىپ بەرىڭىزشى، دەدى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى. جينالعان حالىقتىڭ قول سوعىپ قوشتاۋىمەن 120 بالانىڭ اناسى مىنبەرگە كوتەرىلدى.
ول ءوزىنىڭ وتباسىلىق بالالار ءۇيىن قالاي اشقانىن جۇرەگى تولقىپ تۇرىپ ايتىپ بەردى. مەن ءوزىم ۇلى وتان سوعىسىندا قازا بولعان ازاماتتىڭ بالاسى ەدىم. اكەم سوعىسقا كەتكەننەن كەيىن تۋىپ، جالعىز بالا بولعان سوڭ ەسىمىمدى دە تۇياق دەپ قويىپتى. مەن جەتىمدىكتىڭ قانداي بولاتىنىن ءوز باسىمنان وتكەرگەن سوڭ، «جەتىم كورسەڭ جەبەي ءجۇر» دەگەن حالىق دانالىعىنىڭ قاسيەتىن جاقسى تۇسىنەمىن. ەلىمىزدە ەكونوميكالىق داعدارىس بولىپ جاتقان 1998 جىلدىڭ ءبىر كۇنىندە جۇبايىممەن بازارعا بارىپ، وزىنەن ۇلكەن سومكەنى كوتەرىپ، قايىر سۇراپ جۇرگەن بالانى كوردىم. الگى بالاعا جانىم اشىعانى سونداي، جۇرەگىم ەزىلىپ، جانىمدى قويارعا جەر تاپپادىم. ءبارىمىز دە قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرساق، مۇنداي سابيلەرگە كىم كومەكتەسەدى دەگەن وي كەلدى. سوسىن جۇبايىما ايتىپ، ءبىز بالالار ءۇيىن اشىپ، ارتىمىزعا ءبىر جاقسىلىق تاستاپ كەتەيىك، دەدىم. ول كىسى قارسى بولماعان سوڭ، ءۇش بولمەلى جايلى پاتەرىمىزدى ساتىپ، اقشاسىنا بالالار ءۇيىن اشتىق. بيىل بىزگە 15 جىل تولادى.
بالالار ءۇيىنىڭ اتى – «نۇر» قايىرىمدىلىق ءۇيى. ول بۇرىنعى كەڭەستىك ينتەرنات سياقتى ەمەس، اكە-شەشەسى، اعا-اپالارى بار بالالاردىڭ ءۇيى بولدى. ۇلكەندەرىم كىشىلەرگە كومەكتەسىپ، قولدارىنان جەتەلەپ، كومەكتەرىن كورسەتىپ جۇرەدى. قۇدايعا شۇكىر، مىنە، 120 بالانى اسىراپ وتىرمىز. الدى ازامات بولدى. الدىندا 50 بالانى اسىرايتىن شىعارمىز دەپ شامالاعان ەدىك، ءبىراق ارتىنان 120 بالا كەلگەن سوڭ، ولاردى دا كەۋدەدەن يتەرمەي، ءبارىن دە باۋىرىمىزعا باستىق.
ودان ءارى ءاز انا بالالاردى جەتكىزۋگە كومەكتەسكەن ۇجىم باسشىلارىنا، جەرگىلىكتى جانە جوعارى بيلىككە، اسىرەسە، بالالارعا، انالارعا قاتىستى دۇرىس ساياسات ۇستانعان ەلباسىنا راحمەتىن ايتتى. ەلىمىزدە جەتىمدەر بولماسىن، ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ جۇرەگى ءارقاشان ءيىپ تۇرادى، سوندىقتان جەتىم بالاعا ءبىزدىڭ ەلدە جول جوق، دەدى ول. كوشەدە جۇرگەن ءاربىر قاراۋسىز بالاعا سەلقوس قاراماڭىزدار، ءبىر كومەكتەرىڭىزدى جاساۋعا دايىن تۇرىڭىزدار. ويتكەنى، بارلىق بالا ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز، ەگەر ول بالا جامان جولعا تۇسسە، ءبارىمىز دە كىنالى بولامىز، دەدى ول.
از انا ورنىنا جەتكەنشە قول سوعۋ ۇزىلمەدى، ءبارى دە ورىندارىنان تۇرىپ وعان قۇرمەت كورسەتتى. ەلباسى ن.نازارباەۆ ت.ەسقوجيناعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، ونىڭ ەڭ جوعارى قۇرمەتكە لايىق ەكەنىن ايتتى. ء«بىر جەتىمنىڭ باسىنان سيپاعان ادام جۇماققا بارادى» دەگەن ءسوز بار ەدى، ال ءسىز تۋرا باراسىز، قۇداي بۇيىرتسا، دەدى پرەزيدەنت. ودان ءارى ەلباسى ءسوزىن جالعاستىرىپ، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ءالى كۇنگە جۇزدەگەن بالا كوزدەرى جاۋدىرەپ بالالار ۇيىندە وتىرعانىن ايتتى. سولاردى الىپ نەگە باۋىرىمىزعا باسپاسقا؟ ولاردى الامىز دەپ ءتىپتى الىس شەت ەلدەردەن دە ادامدار كەلىپ جاتقاندا، جانىمىزداعى تۋماي جاتىپ تاعدىردىڭ تالايىنا ۇشىراعان ءالسىز جاندارعا قامقورلىق جاساۋىمىزعا بولادى عوي، دەدى ەلباسى.
ودان ءارى پرەزيدەنت جىلداعى ءداستۇر بويىنشا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ءتوراعاسىنىڭ ەتنومادەني بىرلەستىكتىڭ ءتوراعالارى بولىپ تابىلاتىن ەكى جاڭا ورىنباسارى روتاتسيا ادىسىمەن تاعايىندالاتىنىن ەسكە سالىپ، وسى ورىنداردا بولعان ز.حاسانوۆ پەن ا.كاراپەتياننىڭ جۇمىستارىنا العىسىن ءبىلدىردى. ال ولاردىڭ ورنىنا ەۆرەي ەتنومادەني بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى ا.بارون مەن كۇرد ەتنومادەني بىرلەستىگىنىڭ باسشىسى ك.ميرزوەۆتىڭ كانديداتۋراسىن ۇسىنىپ، ەشكىم قارسى بولماعان سوڭ، ەكەۋىن دە ءتيىستى وكىمىمەن بەكىتەتىنىن ايتتى.
بۇدان كەيىن مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى قارساڭىندا اسسامبلەيانىڭ بەلسەندى مۇشەلەرىنە تاپسىرىلاتىن «بىرلىك» التىن مەدالىمەن ناگرادتالعان «ەگەمەن قازاقستان» رەسپۋبليكالىق گازەتى اق پرەزيدەنتى ساۋىتبەك ابدراحمانوۆقا، بولگار ەتنومادەني بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى ولەگ دىموۆقا، تالعار قالاسىنداعى «نۇر» وتباسىلىق قايىرىمدىلىق بالالار ءۇيىنىڭ ديرەكتورى تۇياق ەسقوجيناعا، پاۆلودار وبلىسىنداعى ۋكراين ەتنومادەني بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى ميحايل پاريپساعا، «ازەربايجاندار اسسوتسياتسياسى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى ءابيلفاز حامەدوۆكە، قحا اقمولا بالالار جانە جاستار ۇيىمدارى اسسوتسياتسياسىنىڭ ءتورايىمى دينا گاللياموۆاعا مەدالداردى تابىس ەتتى.
سەسسيا جۇمىسى ۇندەۋ قابىلداۋمەن قورىتىندىلاندى. ول اسسامبلەيانى قوعامدىق كەلىسىم، مەملەكەتتىك كەمەلدىك، جاۋاپكەرشىلىك پەن ۇلتتىق پاتريوتيزم ورداسىنا اينالدىرۋعا، ىزگىلىك پەن اشىقتىق داستۇرلەرىن ساقتاۋعا، ءار ازاماتتىڭ ەلدى گۇلدەندىرۋگە بەلسەندى ۇلەس قوسۋىنا شاقىرادى.
سەسسيا ءوز جۇمىسىن اياقتاعان سوڭ اسسامبلەيا مۇشەلەرى كونتسەرتتىك باعدارلامانى تاماشالادى.
اسسامبلەيا سەسسيالارىندا بەرىك ورنىققان ءداستۇردىڭ ءبىرى – سەسسيا سوڭىنان اسسامبلەيا مۇشەلەرى مەن قوناقتارىنا ارنالىپ ۇيىمداستىرىلاتىن كونتسەرت. كەشە بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا بولعان كونتسەرت تە ەلىمىزدەگى تۇراقتىلىق پەن تاتۋلىقتىڭ سۇلۋ سازبەن ورىلگەن سالتاناتىنا اينالدى. قاراعاندى قالاسىنداعى «شولپان» بي ءانسامبلى ورىنداعان «كەربەز» بيىمەن باستالىپ، ەلىمىزدەگى ەتنوستاردىڭ اندەرى مەن بيلەرى بىرىنەن كەيىن ءبىرى جاراسىمدى جالعاسىپ كەتە بارعان، كاسىبي ونەر شەبەرلەرى مەن ەتنومادەني بىرلەستىكتەردەگى اۋەسقويلار قوسىلا ارلەگەن بۇل كونتسەرت قازاقستاندى مەكەن ەتكەن بارشا جۇرتتىڭ ءتول مادەنيەتىن وركەندەتۋىنە تيىسىنشە جاعداي جاسالعانىن كەلىستى كورسەتىپ بەردى. كونتسەرت فينالىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى تولقىن زابيروۆا، حالىقارالىق كونكۋرستاردىڭ لاۋرەاتتارى يگور بلاگورودنىي، راۆشان سايدحودجاەۆ جانە ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ بي ۇجىمدارى، بارلىق قاتىسۋشىلار قوسىلا كەستەلەگەن «ماڭگىلىك ەل» ۆوكالدى-حورەوگرافيالىق كومپوزيتسياسى ەل حالقىنىڭ ءتىلى باسقا بولسا دا تىلەگى ءبىر، ءجۇزى باسقا بولسا دا جۇرەگى ءبىر پەرزەنتتەرىنىڭ ءبىر ءۇيدىڭ بالاسىنداي، ءبىر قولدىڭ سالاسىنداي تاتۋلىعىن ونەر تىلىمەن تاماشا ورنەكتەدى.
اليسۇلتان قۇلانباي، جاقسىباي سامرات،
اسقار تۇراپبايۇلى، ءلايلا ەدىلقىزى،
«ەگەمەن قازاقستان».
—————————————–
سۋرەتتەردى تۇسىرگەندەر
س.بوندارەنكو، ب.وتارباەۆ، ە.وماروۆ.
كەلۋ قاينارى: http://www.elarna.net/koru.php?tur=4&id=129050
